De doelstelling van Nature Today is om lezers op de hoogte te houden van de actuele gebeurtenissen in de natuur in Nederland en daarbuiten. Omdat de Atlas Leefomgeving en de Atlas Natuurlijk Kapitaal veel raakvlakken hebben met gebeurtenissen in de natuur is een samenwerking bijna vanzelfsprekend.

Introductie
Om de bezoekers van Nature Today kennis te laten maken met de Atlassen hebben we een mooie introductie gegeven. Ook hebben we een korte enquête uitgezet om erachter te komen hoe bekend we zijn onder de belangstellenden. Zo willen we graag een idee krijgen welke themapagina's als meest behulpzaam worden ervaren als men bijvoorbeeld op zoek is naar een nieuw huis. Maar ook welke vragen een kaart zou moeten beantwoorden.

Tipje van de sluier
We hebben al een aantal enthousiaste respondenten. De bezoekers van Nature Today willen onder meer informatie over rustige plekken, de staat van biodiversiteit, en luchtkwaliteit. En ook informatie over groen, (bodem) vervuiling en veiligheid in mijn omgeving zijn veelgevraagde onderwerpen. Heel veel vragen waar de Atlas Leefomgeving en Atlas Natuurlijk Kapitaal antwoorden op hebben.

Gebruikerspanel
Vraag en aanbod moet goed op elkaar aansluiten. Daar zijn de atlassen continu mee bezig. Daarom willen we graag in gesprek met onze (potentiële) gebruikers. Hoe kunnen we nog meer aansluiten bij uw behoeftes? Met wat voor ideeën loopt u rond waar wij een rol kunnen spelen? Zijn er kaarten die u graag wilt delen? Sluit aan bij ons gebruikerspanel door de korte enquête in te vullen.

Dat klimaatverandering voor extremen gaat zorgen is bekend. Nu hebben wetenschappers voor het eerst onderzoek gedaan naar veelvuldige risico's wat betreft klimaatextremen in Europa. Dit is lastig om voor elkaar te krijgen, omdat klimaatextremen erg onzeker zijn. Door een aantal mogelijke scenario's in een model te stoppen kunnen ze toch nuttige uitspraken doen.

Verleden is de toekomst

Een veelvoudige uitspraak in de klimaatwetenschap, die hier ook op gaat, is: met data van het verleden kunnen we voorspellingen doen voor de toekomst. Zo hebben de onderzoekers klimaatdata van de afgelopen 30 jaar (1981-2010) gebruikt om drie tijdsperiodes in de toekomst te voorspellen. Ze hebben gekeken naar de dreiging van klimaatextremen zoals hitte- en koudegolven, rivieren- en kustoverstromingen, droogtes, natuurbranden en stormen.

 

De hotspots

Het onderzoek laat duidelijk zien dat we in heel Europa meer te maken krijgen met klimaatextremen. Het zuidwesten van Europa wordt het zwaarst getroffen met meer hittegolven, droogtes en natuurbranden. Aan het eind van de 21^e eeuw kan daar jaarlijks een hittegolf voorkomen die nu maar één keer in de 100 jaar voor komt. Daarnaast zullen vooral Europese kustgebieden en uiterwaarden onder druk komen te staan door meerdere klimaatextremen, omdat naast hittegolven, natuurbranden en droogtes daar ook overstromingen vanuit rivieren en zee kunnen gaan optreden.  De zogenaamde gevoelige hotspots die de onderzoekers noemen zijn onder meer de Britse eilanden, het Noordzee- gebied, de Alpen en Balkanlanden rondom de Donau.

 

Onzekerheid

Omdat de uitwerking van een toename in broeikasgassen en klimaatextremen een aantal onzekerheden met zich meeneemt worden ook deze uitgelicht. Maar, omdat de onderzoekers juist een voorzichtige aanpak van de risico's hebben genomen is de kans aanwezig dat hun resultaten juist onderschatten wat de gevolgen van klimaatverandering zullen zijn. Daarom is het belangrijk om in te zetten op klimaatadaptatie maatregelen en vooral op de hotspots die uit dit onderzoek naar voren komen.

 

Meer lezen?

• Kustbescherming en waterveiligheid door de natuur
• Koolstofvastlegging
• Overstromingen en maximale waterdiepte bij een overstroming – kleine kans

Met zo'n groot aanbod aan sessies zullen er donderdag 29 juni dus lastige keuzes moeten worden gemaakt op de Schakeldag. Deze dag wordt jaarlijks georganiseerd door Rijkswaterstaat in samenwerking met Aan de slag met de Omgevingswet. Dit is dan ook hét moment voor uitvoerenden en beleidsmedewerkers van overheid, kennisinstellingen en bedrijfsleven om zich te laten bijpraten over alle actualiteiten rondom wet- en regelgeving in de fysieke leefomgeving. Wij zijn er ook weer bij, met de Atlas Leefomgeving, Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale Energieatlas.

Iedereen kan de Atlas inzetten
De Atlassen laten tijdens de Schakeldag vooral het toegepaste gebruik van de site zien. Zo zal de gemeente Helmond in sessie 2.11 vertellen hoe zij informatie van de site inzetten om een inventarisatie te maken van de leefomgeving. Centraal staat de vraag hoe deze Brabantse gemeente tot een gezonde woonomgeving op wijkniveau probeert te komen. Zij nodigen de bezoekers uit om in dialoog te gaan over de mogelijkheden om de Atlas ook bij uw projecten in te zetten.

Voor diegenen die de Atlassen helemaal niet kennen, is er een algemene inleiding, sessie 1.10. In die presentatie zal een dwarsdoorsnede worden getoond van alle kaarten en thema's die beschikbaar zijn. Bent u bezig met het vergroenen van uw gemeente of uw stad aan te passen op klimaatverandering? U vindt op de Atlassen de juiste kaarten, praktijkvoorbeelden en rekentools. Als u een stapje verder wilt, is sessie 4.8 misschien een tip; ‘Hoe helpen we de bezorgde burger op weg?' Iedereen die ongerust is over zijn eigen buurt of wijk, kan die zorgen staven met gedegen informatie uit de Atlas.  Ook als het gaat om ideeën over klimaatmaatregelen of de inzet van het natuurlijk kapitaal. Alle drie de Atlassen bieden zo handvatten om met elkaar het gesprek aan te gaan. Bovendien werken ze ondersteunend bij het opstellen en nastreven van beleidsdoelstellingen.

Legionella en natte koeltorens
We zitten momenteel in de periode waarin veel natte koeltorens aan staan; installaties voor proceskoeling of interne klimaatbeheersing. Bij onvoldoende onderhoud kunnen deze installaties de verspreiding van legionellabacteriën veroorzaken, mogelijk zelfs een uitbraak van de veteranenziekte. Op de Atlas kan iedereen een melding doen van een mogelijke natte koeltoren. In sessie 4.7 leggen Wilfred Reinhold en anderen nut en noodzaak uit. Het bevoegd gezag (vaak een gemeente of omgevingsdienst) kan een aangemelde koeltoren valideren en zodoende bijdragen aan een beter inzicht in de precieze locaties van deze installaties. De schatting is dat er zo'n 4000 natte koeltorens in Nederland zijn. Maar zoveel staan er nog lang niet op de kaart. Help mee de kaart te vullen in het belang van de volksgezondheid.

Groene daken en energie
Met de gemeente Rotterdam als pilot heeft het Atlasteam een methode ontwikkeld om potentiële baten van groene daken in kaart te brengen. Door de positieve effecten van groene daken te vertalen naar een indicatieve kostenbesparing kan een gemeente eenvoudiger beslissen welke daken een hoge potentie voor een groene bedekking hebben. Er wordt hier rekening gehouden met bouwtechnische aspecten van het dak en de effecten van groen op onder andere geluid, luchtkwaliteit, waterberging en verbeteren van het stadsgezicht. In sessie 5.13 vertelt Channah Betgen hier meer over.

Sinds najaar 2016 is er een derde loot aan de Atlassenboom: de Nationale Energieatlas. Gert Nijsink legt in sessie 3.9 uit welke gegevens u kunt verwachten en hoe het staat met de actualiteit van deze informatie.

Tot de 29^e!
Graag zien wij u terug bij onze presentaties. U kunt daar natuurlijk ook al uw vragen stellen en ideeën, wensen of wenken aan ons meegeven. We luisteren graag naar u. Niet voor niets is het centrale thema van de Schakeldag; de kracht van samenwerken. Bergbeklimmer en expeditieleider Melvin Redeker zal in het plenaire deel laten zien en voelen hoe je met samenwerken een overwinning bereikt. Als het goed is voelt u tijdens zijn presentatie de parallellen met alles wat met de Omgevingswet te maken heeft. De Omgevingswet is dan ook een rode draad door het indrukwekkende dagprogramma.  Lees meer over de Schakeldag of schrijf u snel in! Deze dag vindt plaats in de Brabanthallen te Den Bosch..

De kaartviewer van Atlas is in een modern jasje gestoken. Er is meer van de kaart zichtbaar (minder bedekt) en het beeld is overzichtelijker. Hier de functionaliteiten van de viewer op een rijtje:

• Kaartlagen selecteren; combineer verschillende kaartlagen om informatie te vergelijken.
• Achtergrond selecteren; kies de achtergrond (o.a. luchtfoto en wegenkaart) waarmee de informatie duidelijk uitkomt.
• Informatie op locatie; lees de precieze informatie op één locatie of combineer verschillende informatiebronnen om meer te weten te komen van een locatie.
• Permalink; deel je opgebouwde kaartbeeld via een link met anderen voor overleg of strategievorming.
• Embed kaart; plaats een kaart op uw website als illustratie. Als de kaart wordt geactualiseerd, wordt ook uw embed-kaart geactualiseerd. Hartstikke handig !
• Als u bent ingelogd, kunt u ook nog een natte koeltoren aanmelden.
   

Hulp bij gebruik

De nieuwe kaartviewer werkt intuïtief, maar om u op weg te helpen hebben we een stappenplan kaart bekijken gemaakt waardoor u snel van de mogelijkheden van de nieuwe kaartviewer gebruikt kunt maken. Er is ook een stappenplan voor het aanmelden van een natte koeltorens.

Check uw permalinks en embed-kaarten

De oude kaartviewer blijft nog tot 1 september 2017  online staan. Zolang blijven permalinks en embed-kaarten die gemaakt zijn met de oude viewer ook geldig. Voorkom dode links door permalinks en embed-kaarten tijdig te vervangen door links die gemaakt zijn met de nieuwe kaartviewer. De oude viewer is nog te bekijken via: www.atlasleefomgeving.nl/kijken

Wat verder?

We blijven verder werken aan nieuwe functionaliteiten voor de kaartviewer, komende zomermaanden verschijnt bijvoorbeeld de eerste versie van een downloadtool waarmee afbeeldingen van samengestelde kaartlagen gedownload kunnen worden. We houden u van verdere ontwikkelingen op de hoogte.

Heeft u nog vragen, opmerkingen of suggesties? Neem dan contact op met onze helpdesk.

 

Op 18 mei is het zover. De 10^e verjaardag van Atlas wordt gevierd op de Lustrumconferentie met inspirerende sessies en een feestelijke entourage. De dag begint met een plenaire opening door Frédérik Ruys en we volgen de verhalen van de provincies Zuid-Holland en Zeeland. Dan is het tijd om een sessie te kiezen uit één van de vijf thema's.

Big data en Open data
Iedereen heeft het over Big data, Open data en Linked Data. Maar wat kunnen we er mee, waar staan we en hoe gaan we om met die gigantische datastromen? De overheid beschikt over een enorme schat aan data. Maar hoe kan deze toegankelijker worden en de informatievoorziening voor omwonenden worden verbeterd? En hoe gaan traditionele overheidsinstellingen om met de tsunami aan data? Een inspirerend thema met innovatieve
en experimentele sessies.

Atlas, the Next Generation
Na 10 jaar Atlas komt vanzelfsprekend de vraag ‘what's next?'. De sessies in dit thema bieden een perspectief op de mogelijkheden rondom 3D-visualisaties, ketensamenwerking, gebiedsherontwikkeling en het ontsluiten van informatie doormiddel van Linked-data.

 

Alles is communicatie!
Chemicaliën, The Internet-Of-Things (IOT), Open data voor de hergebruiker en WASDA-MAGDA. Al deze sessies gaan over communicatie. Hoe kunnen we met behulp van communicatie de gezondheidsrisico's van chemicaliën verkleinen? Hoe kan ‘burgerempowerment' in IOT zorgen voor een veel grootschaliger en fijnmazigere monitoring? En welke data is op dit moment relevant voor de hergebruikers?

Duik in de Atlassen
Dit thema biedt een verdiepende blik op de mogelijkheden rondom Atlas. Wij laten zien hoe u aan de slag kunt met de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en met de natte koeltoren module. Daarnaast gaan Gemeente Helmond en Movares de dialoog aan
over hoe Atlas ingezet kan worden voor een gezonde woonomgeving
op wijkniveau. De slotsessie gaat over de stand van zaken rondom de TEEBstad tool en Atlas Natuurlijk Kapitaal.

Samenwerken voor een gezonde leefomgeving
U kunt sessies kiezen uit drie themagroepen: A, B en C. In totaal zijn er dus 12 sessies die gaan over Samenwerken voor een gezonde leefomgeving. Groep A gaat over de internationale samenwerking met NordRhein-Westfalen, de Omgevingswet en het Digitaal Stelsel, de energietransitie en uitdagingen en oplossingen voor een gezonde leefomgeving. In groep B vindt u sessies die gaan over gezondontwerpwijzers en toepassing van de omgevingswet.
Groep C gaat over de samenwerking rondom het thema water en
over de informatiehuizen.

Clicklab
De hele dag kunt u aan de slag met de Atlassen. Dit clicklab wordt aan het begin van elke workshopronde voorzien van een korte introductie van zowel de Atlas Leefomgeving als de Atlas Natuurlijk Kapitaal als de Nationale EnergieAtlas. Vervolgens staan laptops ter beschikking om uit te vinden of de Atlassen meerwaarde kunnen bieden aan uw project.

Een gevarieerd programma dus op 18 mei in de Van Nelle Fabriek. Wilt u er bij zijn maar bent u nog niet aangemeld? Doe dit dan snel via deze pagina.

Het recent verschenen rapport "Effecten van het landelijk mestbeleid op de grondwaterkwaliteit in grondwaterbeschermingsgebieden" concludeert dat de hoeveelheid nitraat in drinkwaterwinningsgebieden afneemt in de periode 2010-2014. Toch werd in een kwart van de gebieden de norm toch nog overschreden. De nitraatnorm is vastgesteld op 50 milligram per liter.

Nitraat
Nitraat in grondwater is vaak afkomstig uit (kunst)mest. Een te hoge concentratie nitraat in grondwater kan een potentieel gezondheidsrisico vormen. Nitraat is een voedingsstof en leidt tot veel algengroei in water waardoor het zuurstofgehalte in water afneemt. Dit heeft gevolgen voor de biodiversiteit in de omgeving en leidt uiteindelijk tot aantasting van het milieu. Chemische processen kunnen daarnaast als gevolg hebben dat nitraat in water wordt omgezet in nitriet, wat een giftige stof is bij inname in hoge concentraties.

Grondwaterkwaliteit
Grondwater wordt voor diverse doeleinden gebruikt. Het is daarom van belang om de kwaliteit van het grondwater optimaal te houden. 60% van het Nederlandse drinkwater is afkomstig uit grondwater. Daarnaast is grondwater de belangrijkste voedingsbron van planten voor landbouw en moet daarom van goede kwaliteit zijn om gezonde gewassen te verbouwen.

Helaas kan grondwater ook snel vervuild raken door een vervuilde bodem of door direct contact tussen vervuild water en grondwater. De kwaliteit wordt goed gecontroleerd. Er is een Europese Kaderrichtlijn Water waar grondwater aan moet voldoen en een landelijk netwerk aan meetpunten zorgt dat concentraties van chemische vervuilingen zoals nitraat, bestrijdingsmiddelen en zware metalen goed worden gemonitord.

Toekomst
De aanleiding van het onderzoek is de voorbereiding op het 6^de Nitraatactieprogramma. Het onderzoek heeft drie scenario's van het mestbeleid doorgerekend; het huidige mestbeleid voortzetten, het huidige beleid inclusief een invoering van fosfaatrechten en een aanscherping van zowel fosfaat als stikstof gebruiksnormen. Alle scenario's komen tot de conclusie dat de toekomst (periode 2026-2030) er beter uit ziet. In de berekeningen wordt in de toekomst de nitraatnorm nog maar in 7% van de drinkwaterwinningsgebieden overschreden. Ook neemt het percentage gebieden waar de norm onder de 25 milligram per liter ligt toe van 18 naar 24%.

Meer weten?
Atlas Leefomgeving: grondwaterkwaliteit
Atlas Natuurlijk Kapitaal: drinkwater

Kaarten
Waar wordt drinkwater gewonnen uit grondwater?
Verandering nitraatconcentraties in diepe grondwater.  
Kwaliteit van het drinkwater

Hoe groen is uw buurt?
Vanaf vandaag zijn drie nieuwe kaarten te bewonderen op Atlas Leefomgeving die het groen in beeld brengen. Dit zijn de kaarten Bomen in Nederland, Struiken in Nederland en Lage vegetatie in Nederland buiten het landbouwgebied. Ze zijn te vinden onder het thema Groen. De landsdekkende kaarten zijn heel gedetailleerd en tonen de ligging en hoogte van alle bomen en struiken in Nederland. Deze kaarten zijn o.a. gebaseerd op het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN2 en AHN3) en de infrarood luchtfoto (CIR bestand) van Nederland.

Bomen en struiken in Nederland
De kaart Bomen in Nederland geeft een beeld waar de bomen staan in Nederland. Alle bomen, hoger dan 2,5 meter, worden weergegeven op de kaart. Hierbij worden de bomen uitgedrukt als percentage bomen per 10 x 10 meter. De kaart Struiken in Nederland geeft een beeld waar de struiken staan in Nederland. Alle struiken, hoger dan 1 meter en lager dan 2,5 meter, worden weergegeven. Ook lage vegetatie zoals grasland is op de kaart gezet. Dit is vegetatie lager dan 1 meter en buiten het landbouwgebied.

Recreatie, waterberging en verkoeling
Groen is goed voor o.a. recreatie, waterberging en verkoeling in de stad. Met deze kaarten wordt inzichtelijk waar de omgeving voldoende groen heeft of waar juist méér groen nodig is.
De data op Atlas Leefomgeving is vrij toegankelijk en wordt mede ontwikkeld met partner organisaties. Heeft u suggesties ter verbetering van de kaarten? Of wilt u vertellen hoe u gebruik maakt van onze data in een project? Laat het ons weten via het contactformulier.

We verwachten ruim 250 mensen te mogen begroeten in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam. Het zullen afgevaardigden van de diverse overheden zijn, maar ook adviesbureaus en studenten sluiten aan. Samen vieren we dit tweede lustrum en pakken dit keer dus ook wat groter uit dan voorgaande jaren. De algehele opzet blijft wel hetzelfde; elkaar ontmoeten, inspireren, kennis delen, ideeën opdoen en toekomstdromen toelaten.

Drie Atlassen

Deze dag zal niet alleen in het teken staan van de Atlas Leefomgeving en alles wat met geodata, open data, Informatiehuizen en Omgevingswet te maken heeft. Ook de twee andere Atlassen die onder ons ‘portaal' vallen, zijn van de partij. Het gaat om de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale EnergieAtlas. Die laatste is afgelopen najaar gelanceerd en biedt inzicht en mogelijkheden voor verduurzaming van onze energievoorziening. U kunt dus drie Atlassen ontmoeten op 18 mei.

Laat u enthousiasmeren door: Frédérik Ruys

We verraden nog niet meteen alle sprekers! In de aanloop naar 18 mei zullen we iedereen op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Wel verklappen we alvast dat Frederik Ruys ons komt inspireren. Hij is information designer en datajournalist en bij een groter publiek bekend van de VPRO-series ‘Nederland van boven' en ‘Onzichtbaar Nederland' . De perfecte man dus om ons met enthousiasme een originele blik te geven op de wereld en de data die daarin rond gaat.

Vijf thema's

De dag zal plenair worden geopend, maar is vervolgens gestructureerd in vijf tracks (thema's) waarbinnen allerlei workshops en presentaties plaatsvinden. De tracks zijn:

1.             Big Data en Open Data (ontwikkelingen, discussie, ethiek)
2.             Future Track (innovatie, citizen science)
3.             Samenwerken voor een gezonde leefomgeving (informatiehuizen,  Digitaal Stelsel Omgevingswet, social offices, INSPIRE)
4.             Communicatie (informatie overbrengen, participatie)
5.             Dummie-track (hoe de Atlassen te gebruiken)

 

Uw ideeën

Zijn er zaken die volgens u niet mogen ontbreken, meld het ons. Ook is er nog ruimte in het programma voor presentaties en workshops. Tot ongeveer half maart kan iedereen ingevingen en suggesties naar ons sturen. Spui uw ideeën, leuke plannen, interessante mogelijkheden of tips voor boeiende sprekers. Misschien past uw eigen presentatie ook perfect in deze dag. We hebben tenslotte een interessante doelgroep.

U kunt uw ideeën spuien via het mailadres: atlasleefomgevingATrivm.nl of via het contactformulier op onze site. De komende maanden zullen we geregeld melden wat de stand van zaken is rondom de werkconferentie en zullen we steeds weer nieuwe presentaties, workshops en sprekers melden. Zodra het aanmeldformulier voor deze dag beschikbaar is, maken we dit uiteraard kenbaar. Maar noteer alvast in uw agenda op donderdag 18 mei: "gereserveerd voor de werkconferentie van de Atlassen."

Voorlopig staat de invoering van de Omgevingswet gepland in 2019. Geleidelijk wordt van gemeenten, provincies, waterschappen en departementen al wel gevraagd om aan de slag te gaan met de invoering ervan. Dat betekent veel meer integraal werken, in samenwerking met belanghebbenden en initiatiefnemers. Die veranderopgave is in volle gang. Men is de kansen en uitdagingen van de nieuwe wet aan het verkennen en er lopen talrijke initiatieven van heel veel betrokken partijen. Het programma Aan de slag met de Omgevingswet steunt deze partijen. Én wil graag het werken in de geest van de Omgevingswet stimuleren. Vandaar deze Trofee. Wij nemen de vijf gegadigden kort door. Klik op de links voor meer informatie.

Bouwstenen voor het Waterprogramma

Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier  (HHNK) heeft samen met partners en omgeving een waterprogramma  voor de middellange termijn gemaakt. Dit kwam tot stand door een grootschalige raadpleging van betrokkenen. De betrokkenheid van vele verschillende deelnemers, deels onder leiding van een Deltaprogrammeur, leidde tot een wateragenda samengesteld uit 18 bouwstenen. Die bouwstenen werden vervolgens verder uitgewerkt en het uiteindelijke bouwstenendocument bevatte alle gemaakte afspraken.  Een aantal bouwstenen is nog verder uitgewerkt en heeft geleid tot intentieverklaringen en samenwerkingsoverkomsten.

Gelderse Gezondheidswijzer

De provincie wil een gezonde leefomgeving in Gelderland. Gemeenten, bewoners en andere belanghebbenden moeten daar samen aan werken. Daarom ontwikkelde de provincie samen met de GGD deze Gezondheidswijzer, die de gezondheid van een wijk of buurt eenvoudig in kaart brengt, op basis van data die voor iedereen beschikbaar zijn. Dit gebeurt aan de hand van elf thema's, van leefbaarheid en luchtkwaliteit tot bewegen en groen. Het gaat daarbij ook om de mate waarin een omgeving stimuleert tot bewegen, zoals sporten, recreëren, spelen, ontmoeten. Door gezond gedrag te stimuleren kunnen we veel gezondheidswinst boeken. Iedereen kan de wijzer gebruiken: gemeenten, maar ook bewoners- en belangengroepen.

Digitaal bestemmingsplan

In Rijssen-Holten werkt men aan een digitaal omgevingsplan voor het buitengebied, als zijnde een pilot in aanloop naar de Omgevingswet. Daarbij hebben ze andere ICT-mogelijkheden gebruikt dan waar iedereen aan gewend is. Zo wordt er aan het plan gebouwd aan de hand van de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT), zijn de bouwvlakken losgelaten en is in een viewer alle informatie beschikbaar gemaakt. Door middel van een simpele muisklik wordt de achterliggende informatie opgehaald uit de database. De vele regels die voor een aanvrager van een activiteit van belang zijn, probeert men aan de voorzijde van het vergunningtraject inzichtelijk te maken. Door alles duidelijk op te nemen, moeten teleurstellingen voorkomen worden en komt er ruimte om op voorhand alternatieven te bekijken.

Het Markdal

De vereniging Markdal, een initiatief van natuurverenigingen, agrariërs en lokale deskundigen, is de uitdaging aangegaan om het proces van realisatie van de EHS (natuurnetwerk) en de nodige maatregelen voor de kaderrichtlijn water vlot te trekken. Het doel is om een duurzaam en vitaal Markdal ten zuiden van Breda te realiseren. De vereniging gaat zelf met de bewoners de maatregelen uitvoeren en 102 hectare natuur beschikbaar maken. Het is een pilot met grote vrijheden voor deelname en type natuur.  Er zijn 10 uitgangspunten vastgelegd waarin staat wat men wil bereiken en de organisatiestructuur is uitgewerkt in een vereniging, stichting en werkgroepen.

Plant je vlag

Het voormalig tuindersgebied van Lent , Nijmegen, is de afgelopen jaren het toneel geworden van bijzondere bouwvormen voor particulieren en woongroepen die samen iets wilden realiseren. De wijk bood plek voor maar liefst 250 zelfbouwers die durfden te denken én te doen buiten de gebaande paden. Nijmegen bood ruimte om zelf te bouwen, welstandsvrij en met zo weinig mogelijk regels. Onder eigen regie, met hulp waar gewenst. Zo weinig mogelijk bemoeienis van de gemeente. Samen de openbare ruimte vormgeven. Er doen al ruim 250 bewoners aan mee. Zij ontwerpen en bouwen hun eigen huis, werkplek en ontmoetingsruimte. Dat levert verrassende resultaten op, zoals een 'Lofthome' van staal, Noors gras op het dak van een houten bungalow of bouwen met stro en leem.

Stem ook, of doe met ons een pilot!

Inmiddels worden er al stemmen verzameld. Trots op één van de projecten? Smaakt een bepaald project naar meer? Is er één project dat het meest in de geest van de Omgevingswet bezig is? Iedereen kan stemmen. De minister van Infrastructuur en Milieu zal de Trofee op 12 april uitreiken. En let op, nieuwe gegadigden voor de Trofee van volgende jaar, kunnen nu al worden aangemeld. Samen met de Atlas Leefomgeving een pilot uitvoeren in de geest van de Omgevingswet? Laten we samen uitzoeken welke mogelijkheden er zijn om onze kaarten en viewer in te zetten! Vul ons contactformulier in, wij zullen dan contact met u opnemen.

Op GLOBE dag vertellen wetenschappers van o.a. KNMI, RIVM en Wageningen UR hoe middelbare scholieren kunnen bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek. Leerlingen doen metingen in de schoolomgeving en leren zo zelf onderzoek te doen en dragen gelijk bij aan meer kennis over natuur en milieu. Dit jaar is RIVM gastheer voor GLOBE Nederland met André van der Zande als ambassadeur.

Lancering Europese campagne GrowApp
Met de GrowApp kunnen leerlingen animaties maken van de natuur zoals deze zich door de seizoenen heen ontwikkelt. Tijdens de campagne gaan leerlingen uit heel Europa 6 boomsoorten volgen en zullen zij de verschillen tussen de landen onderzoeken.

Voor wie?
De dag is bedoeld voor docenten en technisch onderwijsassistenten (TOA's) in de bètavakken en aardrijkskunde. Het sluit aan bij de volgende thema's: leren onderzoeken, internationalisering en duurzaamheid en citizen science. De dag is zowel geschikt voor ervaren GLOBE docenten als personen die zich op het programma willen oriënteren. Ook organisaties die bij willen dragen aan de verspreiding van GLOBE zijn van harte welkom.

Datum:  21 maart 2017
Locatie:  RIVM, Bilthoven
Meer informatie over en aanmelden voor de GLOBE dag is te vinden op de GLOBE website.

....van een selectie aan stoffen naar lucht, bodem en oppervlaktewater. Met behulp van deze set kaarten kan iedereen de basisinformatie betreffende emissies tot zich nemen. Het gaat daarbij om slechts een heel klein deel van de gegevens waarover het samenwerkingsverband Emissieregistratie beschikt. Voor verdieping wordt dan ook doorverwezen.

Zoals gezegd, de kaarten zijn afkomstig van de Emissieregistratie, een dienst die is opgezet in 1974. Nederland zag zich destijds geconfronteerd met tal van milieuproblemen. Toen is een systeem opgezet waarbij emissies naar alle compartimenten in kaart konden worden gebracht. Dit met als doel om het milieubeleid gerichter invulling te kunnen geven en de resultaten daarvan te kunnen monitoren. Deze registratie wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de regie en aansturing zijn ondergebracht bij het RIVM.

Van duizenden naar een paar

Wie op de website van de Emissieregistratie het kaartenonderdeel bekijkt, zal merken dat hier duizenden kaartmogelijkheden zijn op te halen. Van heel veel stoffen zijn voor allerlei jaren en voor allerlei compartimenten berekeningen op kaart te tonen. Daarbij kan ook het type emissiebron worden gekozen, bijvoorbeeld bouw, landbouw of chemische industrie. Al met al zijn er eigenlijk ontelbare kaarten te maken. Uit die enorme hoeveelheid informatie heeft men een 21-tal uitgekozen om op de Atlas te plaatsen. Gertjan Stolwijk, onderzoeksmedewerker van de Emissieregistratie, legt uit waar die keuze op is gebaseerd. "Er is gekozen voor de meest algemene stoffen, die het vaakst in het beleid voorkomen. De stoffen die we in de Atlas tonen zijn de stoffen waar het meest op wordt gelet."

In de etalage

De kaarten die we sinds kort tonen gaan onder andere over stikstof, koper, ammoniak, methaan, koolstofdioxide, zwaveloxide, stikstofoxiden en fijnstof. Wilt u alle kaarten bekijken, ga dan naar de Atlasbibliotheek. Deze informatie zal weldra worden uitgebreid met een achtergrondpagina (meerweten-pagina).  Eigenlijk vormen de kaarten een etalage van hetgeen er zoal in de Emissieregistratie te vinden is. Gertjan Stolwijk: "Met het plaatsen van deze kaarten komt onze informatie ook via het Atlaskanaal tot burgers, beleidsmakers en wie al niet. Een aantal daarvan zal denken; hee, dit soort informatie bestaat dus. En diegenen die echt meer willen weten, zullen naar onze site van de Emissieregistratie moeten komen. Dáár vinden ze alles. "

Updates al op komst

Graag horen we van bezoekers in hoeverre zij de nieuwe kaarten handig en toepasbaar vinden. Laat uw opmerkingen achter op het contactformulier. Emissieregistratie heeft overigens stevige doelen staan: komende zomer worden hun Atlaskaarten al geactualiseerd. Als Atlas zijn we uitermate blij met deze nieuwe loot aan ons kaartenarsenaal en we hopen er veel mensen een dienst mee te kunnen bewijzen.

Geluid en vooral geluidhinder staan volop in de belangstelling naar aanleiding van enkele tv- en radioprogramma's die daar deze week aandacht aan besteedden. In de uitzendingen werd aangegeven dat geluidsoverlast een onderbelicht thema is in onze samenleving. Of zoals Fred Woudenberg meldde: "De maatschappelijke aandacht zoals voor luchtkwaliteit, is er niet voor geluid." Dat heeft als gevolg dat er veel maatregelen zijn genomen om bijvoorbeeld het aandeel fijnstof of stikstofdioxide omlaag te brengen, terwijl geluid niet strenger wordt benaderd.

Geluid in de Atlas

In de Atlas Leefomgeving is geluid een van de vele thema's waar wij achtergrondinformatie en kaarten over aanbieden. Kijk bijvoorbeeld naar onze kaarten over de geluidbelasting door treinverkeer of geluidbelasting door verkeer op rijkswegen. Dit zijn allebei kaarten waarin berekeningen worden getoond. Het zijn dus geen meetresultaten en uiteraard kunnen er verschillen zijn tussen metingen en berekeningen. In voornoemde kaarten gaat het namelijk over gemiddelden, wat inhoudt dat de pieken en dalen niet zichtbaar zijn. Terwijl juist piekbelastingen extra hinder met zich meebrengen. Denk aan een goederentrein die langs rijdt, een optrekkende brommer of een auto met losse uitlaat.

Hinder en stress

Geluidsoverlast geeft hinder en hinder geeft stress. Bij langdurige geluidsoverlast is het moeilijk om uit te rusten en te ontspannen. Voortdurende stress en slaapverstoring kunnen leiden tot hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Meer informatie en vele interessante links zijn te vinden op onze achtergrondpagina's over gezondheid en geluidhinder. Er zijn talrijke bronnen van geluidsoverlast en lang niet alle bronnen zijn in kaarten te vatten. Een bekende daarbij is burengerucht. Probeer dat maar eens voor je stad of regio in beeld te brengen. Zeer moeilijk! En wat te denken van tijdelijke bouwwerkzaamheden of evenementen.

Belang van stilte

Stilte is van groot belang voor de gezondheid. Niet voor niets hebben we in deze Atlas de kaart van stiltegebieden opgenomen. Er is circa 650.000 hectare van Nederland aangewezen als stiltegebied. Dat klinkt als een enorm oppervlak, maar ruim de helft hiervan ligt in de Waddenzee en de Zeeuwse wateren.  Provincies leggen grenzen van stiltegebieden vast en daar horen vervolgens ook beperkingen in gebruik bij. De geluidbelasting in een stiltegebied wordt niet berekend of gemeten . De provincie kan dus niet toesten of de geluidbelasting hoger is dan de streefwaarde. Er wordt van uitgegaan dat de streefwaarde gehaald wordt via bestemmingsplannen en het stellen van regels voor activiteiten.

Hier kunt u het radioprogramma Nieuws en Co terugluisteren van 12 januari waarin het ging over geluidsoverlast.

Elk jaar met Oud en Nieuw steken we in Nederland een hoop vuurwerk af om het nieuwe jaar in te luiden. Dat veroorzaakt in korte tijd een forse hoeveelheid fijnstof in de lucht. Het RIVM heeft 65 vrijwilligers in de gelegenheid gesteld om dit ‘nieuwjaars-fijnstof' te gaan meten. Aan hun huizen hangen sensoren die metingen naar een centrale database bij het RIVM verstuurt.  Richard Tukker, ICT-projectleider van de Atlas Leefomgeving, doet ook mee.

Samen meten

Woensdag heeft Richard de sensor en de behuizing aan zijn voorgevel bevestigd. "Volgens de instructies was een petfles heel geschikt en dus heb ik een colafles op maat gesneden. Die had ook de beste hals, want lang niet alle flessen blijken handig te werken; de sensor moet er wel in passen." Iets meer werk had hij aan het koppelen van de sensor aan zijn WIFI. "Uiteindelijk is dat gelukt, maar ik kreeg het niet 1-2-3 voor elkaar. Je ziet op de kaart dat er af en toe kruisjes op de waarnemingsplekken staan, daar zal de WIFI wel even uitgevallen zijn."

Richard woont in Utrecht, in de wijk Wittevrouwen. Hij denkt dat de vuurwerkuitstoot in zijn straat wel meevalt. "Vooral in de nabijgelegen Biltstraat verwacht ik veel viezigheid." Maar het echt wéten doet hij nog niet. "Ik ben meestal niet thuis tijdens het vuurwerk. Als ik in de nacht terugkeer zie ik vooral veel vuurwerkresten in andere straten en met name voor de Chinees." Hij gaat zeker kijken naar de website van het meetnet, waar hij niet alleen zijn meetpunt kan bekijken, maar ook alle andere meetpunten. "Dat doe ik niet gelijk om middernacht, dat niet." Dat hoeft ook niet, want je kunt op de website een meetpunt aanklikken en dan de grafiek bekijken van een hele week.

Citizen science in de Atlas

"Ik doe mee omdat ik het leuk en interessant vind," zegt Richard. Maar hij doet ook mee om een andere reden. "Bij de Atlas Leefomgeving willen we meer mensen bereiken en ook meer mensen actief bij informatie over hun leefomgeving betrekken. Het doel van onze Atlas is dat de burger erop gaat kijken om er wijzer van te worden én om dingen toe te voegen. Dit proces met ‘citizen science' om als inwoner luchtkwaliteit te meten, is daar een prachtvoorbeeld van. Als dit goed gaat, wie weet wat voor mogelijkheden dat ons biedt."

Analyse door het RIVM

Na 1 januari gaat alle verzamelde data door het RIVM geanalyseerd worden en daaruit volgen conclusies. Meer weten over dit project? Ga dan naar de website samenmetenaanluchtkwaliteit. In de Atlas Leefomgeving is veel meer informatie over luchtvervuiling en luchtkwaliteit te vinden. Ga bijvoorbeeld naar onze achtergrondpagina's over fijnstof, stikstofdioxide of roet. Of kijk op de actuele kaarten voor fijnstof PM10 of de jaargemiddelden van fijnstof.

 

 

 

De nieuwe Omgevingswet stelt dat gezondheid een belangrijke plaats moet krijgen in de besluitvorming. Maar hoe bepaal je of een wijk gezond is? De Gelderse Gezondheidswijzer biedt daar een gebruiksvriendelijke methode voor; een quickscan van de samenhang tussen gezondheid en leefomgeving. Dit wordt geheel gedaan op basis van openbare data. Open data, zoals we die ook aanbieden in de Atlas Leefomgeving. Het resultaat van de quickscan maakt een constructief gesprek mogelijk.

De nominatie

De ‘Eenvoudig Beter Trofee' wordt jaarlijks toegekend aan een project waarin men nu al op een inspirerende manier in de geest van de Omgevingswet werkt. Begin 2017 kan op de genomineerde projecten worden gestemd en dus ook op deze Gelderse Gezondheidswijzer. Deze wijzer is een initiatief van de provincie Gelderland en de GGD'en in Gelderland.

Gezondheid in de leefomgeving

Gemeenten lijken zich vaak niet bewust van het belang van de fysieke leefomgeving als voorwaarde voor gezondheid van burgers. Het idee bestaat bijvoorbeeld (ten onrechte) dat het voldoen aan milieunormen voldoende is voor een gezonde leefomgeving. Maar, het overgrote deel van de milieugerelateerde ziektelast wordt veroorzaakt door blootstellingen aan milieufactoren onder de normen. Gemeenten ontbreekt het bovendien vaak aan handvatten om het begrip ‘gezondheid' te concretiseren in omgevingsbeleid of ruimtelijke plannen.

Bij de Omgevingswet wordt straks een integrale benadering van alle thema's verwacht. Dit biedt meer afwegingsruimte voor gemeenten. Zij kunnen hun eigen ambities gaan bepalen. Maar hoe doe je dat? Tot nu toe is gezondheid vaak een sluitstuk geweest in het omgevingsbeleid, maar dat kan heel anders. Het accent moet daarbij liggen aan de voorzijde van het proces, onder andere door participatie en een juiste sturing.

Doelen Gezondheidswijzer

De Gelderse Gezondheidswijzer geeft in één oogopslag een beeld van de gezondheidskwaliteit van een wijk of buurt. Het is nadrukkelijk géén toetsingskader, maar een hulpmiddel voor gemeenten om bij lokale initiatieven gezondheid (meer) centraal te stellen.

Deze gezondheidswijzer volgt twee sporen: Gezondheid bevorderen en gezondheid beschermen.  Die laatste is de meer traditionele blik op gezondheid. Het eerste spoor, gezondheid bevorderen, is een nieuwere variant. Door de structuur en inrichting van de omgeving af te stemmen op de mensen die er gebruik van maken, kunnen mensen gezond(er) blijven of worden. Via deze Gezondheidswijzer kan heel veel winst worden geboekt. Bewegen is het centrale leefomgevingsthema. Groen en rust in de omgeving zijn hierbij extra gezondheid stimulerende factoren.

Hoe te gebruiken?

De quickscan begint met het beschrijven van de kenmerken van wijk of buurt. Het betreft bevolkingsinformatie (bijv. leeftijdsopbouw), bedrijfsinformatie (bijv. geurhinder), aanwezige infrastructuur, mate van aantrekkelijkheid. Daarna wordt per gezondheidsthema de score bepaald. Vervolgens worden de resultaten in een gezondheidsroos/ gezondheidswiel gepresenteerd. Dit eindresultaat met eventuele toelichtingen kan ingezet worden om de discussie te voeren over gezondheid in de leefomgeving bij ontwikkelingen in buurt of wijk. Vervolgens kun je als gemeente een gericht voorstel doen voor de gebiedsambities. Het ligt in de lijn van de omgevingswet dat gemeenten zelf tot afwegingen per gebied komen. In de factsheets wordt per thema een voorstel gedaan voor richtinggevende ambities.

Doorontwikkeling

De Gelderse Gezondheidswijzer zal worden doorontwikkeld. Aan de hand van praktijkervaringen, nieuwe inzichten en nieuwe kennis zullen updates worden uitgebracht.

Nieuwsgierig geworden naar kaarten over gezondheidsinformatie? Er staan meerdere van dit soort kaarten in de Atlas Leefomgeving. Kijk bijvoorbeeld eens naar roet, fijnstof of geluidhinder. Wilt u aan de slag gaan met de Gelderse Gezondheidswijzer? Dan kunt u de handleiding via de webpagina van 'maak Gelderland mooier' downloaden. Voor meer algemene informatie over gezondheid kunt u uiteraard ook terecht op onze Atlas.

Wat is ‘Hacking for sustainability'?
‘Hacking for sustainability' is een app-competitie waarbij ontwerpers worden uitgedaagd om toepassingen te bedenken met data van Atlas Leefomgeving en Atlas Natuurlijk Kapitaal. Zo won vorig jaar de app OVfietsuitje.nl, waarmee je mooie fietsroutes kunt maken langs rijksmonumenten. Dit jaar zijn er acht vernieuwende apps door naar de eindstreep. Het project wordt uitgevoerd door Open State Foundation in opdracht van Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Apps voor jong en oud. 
De gebouwde apps zijn allen zeer verschillend.  Zo is er een hulpmiddel voor toezichthouders in ontwikkeling die overtredingen op gebied van de bodem in kaart brengt. De focus van een andere app genaamd Airsense, ligt juist weer op het (goedkoper) meten van vervuilers in de lucht, zoals ozon, koolmonoxide, zwaveldioxide en stikstofdioxide. Ook aan ouderen is gedacht. Een interactieve kaart laat zien waar de kansen en risico's zitten voor ouderen die langer thuis willen blijven wonen. Of juist voor kinderen; de app ‘Hier of daar' om meer te leren over de leefomgeving!

En de winnaars zijn…
Het was een moeilijke keuze voor de jury met zulke goede inzendingen. De derde plek wordt daarom gedeeld door de apps Airsense en Hier & daar .  De 2^e prijs gaat naar de app SubSight. Met deze toepassing is het mogelijk om op interactieve wijze subsidies te verkennen op gebied van duurzaamheid. Volgens de jury zit deze app ‘knap visueel in elkaar en de informatie is goed bruikbaar'. Ten slotte is de Pestinfo app van Waterbug & co verkozen tot winnaar van #hackingforsustainability 2016! Deze interactieve kaart laat zien waar  bestrijdingsmiddelen een risico vormen voor het waterleven en welke stoffen hier verantwoordelijk voor zijn.  Er is twee jaar aan gewerkt en data openbaar gemaakt uit welgeteld vier databanken, onder andere die van het RIVM.

We willen natuurlijk alle inzenders hartelijk bedanken voor hun inzet en creativiteit. De apps dragen bij aan het toegankelijk maken van open data voor het grote publiek. Een grote pluim voor alle ontwerpers!

Future Green City wordt gehouden op 29 en 30 november en 1 december in Den Bosch en georganiseerd door Stadswerk Nederland, VHG en de VVM. "Het creëren van de toekomstbestendige stad is een continu proces. De future green city vraagt om inspiratie, leiderschap, durf en samenwerken.", aldus de organisatie. Het programma van de dagen is gericht op het bieden van inspiratie, innovatie en informatie. Presentaties gericht op het toepassen van groen om steden leefbaar en klimaatbestendig te maken, exposanten die innovatieve oplossingen bieden, en informatieve stands, zoals de gecombineerde stand van de Atlas Leefomgeving, de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale EnergieAtlas.

Meerwaarde met de Atlassen

We zijn alle dagen in onze stand te vinden in de Brabanthallen, met standnummer 42. Zoekt u ondersteuning bij ruimtelijke ontwikkelingen in uw dorp of stad? Een gezonde en duurzame wijk, voor nu en in de toekomst? De Atlas Leefomgeving, de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale EnergieAtlas bieden inzicht en mogelijkheden. Bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van warmte-koude opslag of potentiële locaties voor zonne-energie. U vindt er inspiratie voor het op verantwoorde wijze omgaan met onze natuurlijke hulpbronnen. En zowel planners, beleidsmakers, gezondheidsdeskundigen als inwoners en bedrijven kunnen inzoomen op hun eigen leefomgeving om bijvoorbeeld de huidige luchtkwaliteit of de mate van geluidhinder te bekijken. Voor allemaal geldt: wie de kennis vergaart, kan ermee aan de slag. Want de atlassen bieden ook handelingsperspectieven.

Slim combineren van informatie

De grootste meerwaarde krijg je door zowel de Atlas Leefomgeving als de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale EnergieAtlas in te zetten. Mogelijk zijn er goede opties om een publiek gebouw te plaatsen op een plek waar de luchtkwaliteit goed is en geen maatregelen tegen geluidsoverlast nodig zijn. Het gaat ook om de kansen om sociale cohesie in de wijk te vergroten, of het gasverbruik in een wijk omlaag te krijgen, met behulp van groen. Allemaal extra zaken die een ruimtelijk plan in waarde verhoogt.

In de loop van volgend jaar verschijnt in de Atlas Natuurlijk Kapitaal de TEEB-stadtool. Dit is een innovatief instrument, ontwikkeld voor en door gemeenten, waarmee de baten van groen- en watermaatregelen in de stad berekend kunnen worden. Daar waar het aanplanten van een nieuwe bomenrij vooral als kostenpost wordt gezien, drukt TEEB-stad tool de baten in geld uit. Want die baten zijn er natuurlijk ook, maar blijven vrijwel altijd buiten beeld. In de TEEB-stad tool zorgt een bomenrij bijvoorbeeld voor een verlaging van de windsnelheid en vermindert daardoor in de winter het gasverbruik van de nabijgelegen woningen. Zo zijn er veel meer berekeningen mogelijk binnen de TEEB-stad tool en daarmee kan een plan nog extra meerwaarde krijgen.

Kortom, kom langs en maak kennis met de Atlassen.

Dat inwoners van een stad worden blootgesteld aan vervuilde lucht, veel geluid en extra hoge temperaturen is al langer bekend. Dat deze factoren ook invloed hebben op hoe lang je leeft is dan ook misschien geen nieuwe informatie, maar hoe groen in een stad hier invloed op kan uitoefenen is wel nieuws! En omdat 70% van de mensen in 2050 waarschijnlijk in de stedelijke omgeving woont, is het van belang om meer groen in steden te ontwikkelen.

Barcelona

In Europa staat Barcelona bekend als één van de dichtstbevolkte steden waar veel hinder is van geluid en luchtverontreiniging. Er is veel verkeer in de stad en de luchtverversing is laag vanwege de hoge gebouwen die langs de wegen staan. Daarnaast gaan mensen steeds minder sporten en zijn er minder groene plekken beschikbaar per inwoner. Voor dit onderzoek is een vergelijking gemaakt tussen de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor lucht, geluid, hitte, beweging en toegang tot groen en de werkelijke data in Barcelona. Vervolgens is gekeken hoe deze factoren van invloed zijn op vroegtijdig overlijden.

Cijfers

Uit het onderzoek blijkt dat 70% van de volwassen in Barcelona niet aan de wekelijkse hoeveelheid beweging komt. Luchtkwaliteit en geluidsniveaus zijn ver boven de aanbevolen WHO normen. Zomer temperaturen komen gemiddeld 100 dagen boven een ‘aangename' temperatuur uit en één derde van de bevolking woont niet binnen de aanbevolen afstand tot groen.

Langer leven

Door deze aspecten aan te passen wordt geschat dat bijna 3000 vroegtijdige sterftegevallen kunnen worden voorkomen (20% van de hoeveelheid mensen die jaarlijks in Barcelona overlijdt). Het grootste aandeel sterfte gevallen kan worden voorkomen door meer te sporten (1154 doden), gevolgd door verbeteren luchtkwaliteit (659 doden), reduceren van wegverkeer geluid (599 doden), lagere temperaturen (376 doden) en meer toegang tot groen (116 doden). Een aantal van deze factoren is wel afhankelijk van elkaar, dus de onderzoekers stellen dat de cijfers indicatief zijn.

Groen als oplossing

Meer groen zorgt voor afvang van fijn stof (en dus minder luchtverontreiniging), dempt geluid en heeft een verkoelend effect. Daarnaast hebben meer inwoners toegang tot groen en zet meer groen in de stad aan tot beweging. Groen draagt dus aanzienlijk bij aan een langer leven als stadsbewoner.

Lees meer over groen en bekijk de luchtkwaliteit en geluidhinder van jouw stad.

De atlas toont op kaarten de mogelijkheden voor verschillende vormen van duurzame energie, tot op straat- of zelfs gebouwniveau. Het beheer van de Nationale EnergieAtlas is belegd bij het RIVM. De Nationale EnergieAtlas is ontwikkeld in opdracht van de ministeries van Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken, Netbeheer Nederland en een aantal pioniersgemeenten. Staatssecretaris Sharon Dijksma van Infrastructuur en Milieu heeft de atlas op 26 oktober gelanceerd tijdens de Nationale Klimaattop 2016 in Rotterdam.

Geïnformeerde keuze over de leefomgeving
Het RIVM beheert al de Atlas Leefomgeving en de Atlas Natuurlijk Kapitaal. Daarmee is de Nationale EnergieAtlas de derde digitale atlas, die bij het RIVM in het beheer komt. De atlassen bieden professionals en burgers gelijke startinformatie om een geïnformeerde keuze maken voor de inrichting van hun leefomgeving. Of het nu gaat om het duurzaam gebruik maken van het natuurlijk kapitaal bij klimaatmaatregelen of het vinden van een geschikte locatie voor een nieuwe school, de atlassen tonen de mogelijkheden.

Gunstige mogelijkheden voor verduurzaming
Door combinaties van kaarten te maken in de Nationale EnergieAtlas kan eenvoudig gezocht worden naar de lokaal meest gunstige verduurzamingsopties. Voorbeelden zijn kaarten over energieverbruik per huishouden of bedrijf, mogelijke locaties voor zonnepanelen op gebouwen en het hoogspanningsnet in Nederland.

Behalve kaarten biedt de Nationale EnergieAtlas ook achtergrondinformatie bij een deel van het kaartmateriaal, dat eenvoudig is op te roepen door op het betreffende deel van de kaart te klikken. Zo is van diverse installaties, zoals stortgasinstallaties en windturbines, een lijst op te vragen met specificaties en zijn trendrapporten voor het energieverbruik opgenomen.

De Verenigde Naties (UNECE, United Nations Economic Commission for Europe) presenteert een nieuw rapport over de status van luchtkwaliteit in West-Europa en Noord-Amerika. Succesvolle internationale samenwerking leidde tot 80% minder uitstoot van zwaveldioxide waardoor verzuring van de bodem en meren afnam in heel West-Europa en Noord-Amerika. Helaas zijn er ook minder goede verhalen te rapporteren.

Verontreinigende stoffen
Naast zwaveldioxide zijn er diverse andere stoffen die in een bepaalde concentratie zorgen voor een verminderde luchtkwaliteit. Fijn stof (PM), ozon (O₃), stikstof (N), zware metalen en chemische vervuilers zijn de voornaamste boosdoeners voor verminderde luchtkwaliteit. Deze stoffen komen vrij in bijvoorbeeld landbouw, transport en industrie. Toch worden met name stadsbewoners vaak blootgesteld aan fijn stof en ozon concentraties die hoger zijn dan de norm voor een gezonde leefomgeving volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Dit kan leiden tot gezondheidseffecten die resulteren in een verkorte levensduur van één jaar of meer.

Bron: UNECE, 2016

Europa
In Europa zijn er grote verschillen (zie afbeelding). In Polen, Noord-Italië en Zuidoost-Europa is er sprake van een slechtere luchtkwaliteit in vergelijking met Scandinavië of Zuidwest-Europa. Maar ook dichterbij, in de buurt van de havensteden Rotterdam en Antwerpen is geschat dat de gemiddelde levensverwachting een half jaar of meer lager ligt vanwege de luchtkwaliteit.

Bewust minder CO₂

Op de fiets of lopend naar school. Er is een tijd geweest dat dit een vanzelfsprekendheid was. Nu verplaatsen kinderen zich bewust autoloos om een goed voorbeeld te geven en geen CO₂ uit te stoten met reizen. Daarnaast bevordert het autoloos reizen de luchtkwaliteit. Sinds 2006 doen basisscholen met hun leerlingen mee aan het Groene Voetstappen project. Per reis die leerlingen afleggen op de fiets of lopend verdienen zij een Groene Voetstap sticker. Zo wil het Klimaatverbond Nederland kinderen het belang leren van zo min mogelijk CO₂ uitstoten.

 

Klimaattop

Het Groene Voetstappen project wordt afgesloten met de Kinderklimaattop die parallel plaatsvindt aan de Nationale Klimaattop op 26 oktober 2016. Deze klimaattop gaat over ideeën en maatregelen die energiebesparing opleveren. Ook wordt de nieuwe Atlas website, de Nationale Energie Atlas, gelanceerd. Op de kinderklimaattop presenteren kinderen hun ideeën voor de klimaatverandering problematiek en gaan ze hierover in gesprek met Nederlandse bestuurders.

Gouden voetstappen

Naast de groene voetstappen zijn er ook Gouden Voetstappen te verdienen. Zo lopen er projecten die extra stickers opleveren door bomen te planten, water te besparen, klimaatlessen te volgen, minder vlees te eten of je eigen klimaattop te organiseren. Door met het hele gezin een aantal weken aan de slag te gaan met deze onderwerpen gaat het verzamelen van stickers extra snel. In de Atlas Natuurlijk Kapitaal zijn ook voorbeelden te vinden wat mensen kunnen doen om de gevolgen van klimaatverandering te reduceren.

Van 19 september t/m 9 oktober worden de groene voetstappen geteld (elke week een andere regio) van al 29.403 deelnemende kinderen.

De Gezonde School
Een Gezonde School is een school die structureel aandacht besteedt aan gezondheid. Dit wordt gedaan in zowel in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs als het middelbaar beroepsonderwijs. De Gezonde School werkt met vier 4 pijlers; het signaleren van gezondheidsproblemen, gezondheidseducatie, het stimuleren van gezondheid in de fysieke en sociale omgeving van leerlingen en gezond beleid vastleggen.

Gezonde schoolpleinen
Binnen het project van de Gezonde School loopt het project Gezonde Schoolpleinen. In samenwerking met Jantje Beton en het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN), ontwikkelde het Centrum Gezond Leven van het RIVM een aanpak om scholen te helpen een gezond schoolplein te realiseren. Eind dit jaar moeten 70 scholen een gezond schoolplein hebben gerealiseerd vanuit dit project. Een gezond schoolplein:

• Daagt leerlingen uit meer te bewegen;
• Heeft een positieve invloed op gezondheid door de aanwezigheid van groen en het buiten spelen;
• Laat leerlingen meer groente en fruit eten door aanwezigheid van een moestuin;
• Draagt bij aan betere schoolprestaties en minder ziekteverzuim, is ook buiten schooltijd een speel- en ontmoetingsplek voor de hele buurt.
   

Een gezonde leefomgeving
De Gezonde School draagt bij aan een gezonde leefomgeving waar speelruimte één van de belangrijkste aspecten is. Lees meer over hoe speelruimte bijdraagt aan gezondheid en wat de beschikbaarheid van groen betekent voor mensen.

Er gebeurt ontzettend veel rondom het openbaar maken van data en het inzetten van die gegevens voor allerlei plannen of voor interacties met burgers. Hoe kunnen we het potentieel aan data slim gebruiken? Dat is één van de insteken van het festival. Atlas Leefomgeving en Atlas Natuurlijk Kapitaal doen mee en laten zien wat er met onze sites mogelijk is. Dit verduidelijken we via een casus die gaat over de uitbreiding van een Zwolse woonwijk, inclusief basisschool.

Oriëntatiefase

In onze –fictieve- praktijksituatie laten we zien welke mogelijkheden er voor Atlasgebruikers zijn, vooral in de beginfase van een project. Met behulp van de Atlassen kun je een eerste inschatting maken van wat je zoal in het project tegen kunt komen; de belemmeringen en de kansen. Bepaalde thema's blijken al snel niet aan de orde te zijn, bijvoorbeeld geluidsoverlast van passerende treinen. Andere thema's vergen extra onderzoek, bijvoorbeeld de aanwezigheid van risicovolle buisleidingen in de grond of de hoge trefkans op archeologische resten in de bodem.  Als gemeente, provincie, adviesbureau of RUD (Regionale Uitvoerings Dienst) is aldus met een beperkt aantal muisklikken een rapportage te maken van de eerste bevindingen.

Het gesprek aan gaan

We wonen, werken en spelen allemaal in onze leefomgeving. Als zich veranderingen aandienen, kan dat gemakkelijk ophef of bezorgdheid veroorzaken. Met behulp van de Atlassen zijn bepaalde keuzes gemakkelijk inzichtelijk te krijgen en kan een open gesprek worden aangegaan.

In de te bespreken casus projecteren we een nieuwe woonwijk aan de oostkant van Zwolle. We bekijken hoe het met de luchtkwaliteit in dat gebied is en of die schoon genoeg is voor de plaatsing van een school. We leggen de verkeer- en spoorkaarten er overheen en kunnen zo een snelle inschatting maken van de stand van geluidshinder. Voorts neuzen we door de locaties met gevaarlijke stoffen en de kansen op een overstroming, om daarna snel verder te gaan naar de aanwezige natuurgebieden. Doorkruist de nieuwe wijk misschien een gebied dat bescherming geniet volgens de Vogelrichtlijn of Habitatrichtlijn? We kijken ook naar de draagkracht en zettingsgevoeligheid van de bodem waar de wijk op moet komen. Tot slot werpen we een blik op de dit najaar te lanceren Nationale Energie Atlas.

Als u ook komt, we zien en spreken u graag. Meer informatie vindt u op de site van Geonovum, waar ook het programma is te bekijken.

Data worden steeds vaker ingezet als een manier om met een andere bril naar de wereld te kijken. Wat zeggen data over geluid, wonen, ruimte, agrarische gebieden en energie over mijn leefomgeving? Binnen Hacking for Sustainability dagen we jou uit om nieuwe toepassingen te verzinnen die een nieuw beeld geven over wat je met die data kunt doen. Daarvoor hoef je niet een developer te zijn, voor het maken van apps zijn ook designers en bedenkers nodig.

Benodigde informatie
De datasets die gebruikt kunnen worden om een app te bouwen, staan bijvoorbeeld in de Atlas Leefomgeving maar ook in de Atlas natuurlijk Kapitaal, op de site van de Provincie Zuid-Holland of op andere sites. Nieuwsgierig? Op Gitter vinden al volop gesprekken plaats over nieuwe kansen.  Hacking for Sustainability organiseert regelmatig meet-ups om ideeën en kennis uit te wisselen, zo is er op 25 augustus de online Gitter Meetup en op 8 september een meetup bij de Provincie Zuid-Holland. Op 21 oktober moeten alle ideeën ingediend zijn voor de app-competitie.

De kracht van een team
Corline van Es is de trekker van het platform. "Wij brengen developers, designers en mensen met ideeën met elkaar en met de data-aanbieders in contact. Direct bij de bron kan men dus kijken wat er precies nodig is voor de gewenste app. Bovendien kun je als team veel betere doorbraken bewerkstelligen." Om de lijnen zo kort mogelijk te houden, organiseert Hacking for Sustainability niet alleen fysieke meet-ups, maar gaat men dat ook on-line doen. De eerste online meetup wordt donderdagavond 25 augustus gehouden. Via het chat-platform Gitter kan iedereen vagen stellen over de data en ideeën uitwisselen.

Join us
Bij de Atlas doen we graag mee met dergelijke initiatieven. Donderdagavond 25 augustus om 20.00 uur kunnen via Gitter ook aan ons vragen worden gesteld over alle (achterliggende) data in de Atlas. Tot rond 21.00 uur zijn we daarvoor beschikbaar. Net als Corline van Es zijn we heel erg benieuwd wat er allemaal voor moois gemaakt kan worden met open data. Doe dus mee en verras ons.  App-bouwers kunnen de Gitter-Room vinden op https://gitter.im/openstate/susthacking en daar inloggen.

De deadline voor de appcompetitie is op 21 oktober van dit jaar. Voor meer informatie kijk op  hacking for sustainability of neem contact op met corline@openstate.eu.

Voor dit onderzoek zijn gegevens gebruikt met een interval van tien jaar. Zowel in 1991 als in 2001 en 2011 zijn interviews afgenomen onder bijna 4000 Zwitsers. Zij werden het hemd van het lijf gevraagd over hun gezondheid en leefstijl. Daarnaast zijn er bij deze groep hart- en longonderzoeken gedaan.

Type geluid
In de vragenlijsten bevonden zich ook vragen over geluidsoverlast door het verkeer. In hoeverre ervoeren de respondenten irritatie door nachtelijk geluid, in hun woning, daar ging het om. Op een schaal van 0 tot 10 kon de mate van overlast worden aangegeven. Tevens werd gevraagd in hoeverre zij fysieke activiteiten ontplooiden en van welke intensiteit en hoe vaak. In 2011 kwam daar de vraag bij welke verkeersbron de oorzaak was van de hinder.

Indirect
Het gevonden effect van geluid is indirect. De wetenschappers hebben gekeken naar de langetermijn relatie tussen het ervaren van geluidsoverlast en de mate van activiteit. De resultaten die uit hun modelberekeningen tevoorschijn komen, laten zien dat langdurige irritatie (ondervonden in je eigen woning), tot verminderde fysieke activiteiten leidt. Aangezien andere onderzoeken aantonen dat minder activiteit een risicofactor is voor hart- en vaatziekten, diabetes en obesitas, suggereert deze studie dat er een indirecte connectie is tussen geluidsoverlast en voornoemde aandoeningen.

Geluid in de de Atlas
In de Atlas Leefomgeving vindt u veel informatie en kaartmateriaal over geluid en geluidhinder door het transport. Zo zijn er kaarten over geluidbelasting door verschillende soorten wegverkeer en zowel gedurende een etmaal als alleen tijdens de nacht. Ook de spoorwegen hebben hun geluidskaarten in de Atlas staan. Verder zijn er hinderkaarten te bekijken die uit een enquête van de GGD'en komen. In deze hinderkaarten ziet u welk percentage van de bevolking ernstig gehinderd is door geluid van bromfietsers/industrie/treinen/ vliegverkeer en wegverkeer.

Gezondheid en beleid
In een prettige omgeving zijn er weinig harde geluiden. Wegverkeer is de belangrijkste bron van ernstige geluidhinder, gevolgd door vliegverkeer en railverkeer. In deze Atlas wordt op de achtergrondpagina's dan ook veel aandacht besteed aan de gezondheidsaspecten van geluid. Er zijn ook vele wetten en maatregelen van kracht om geluidhinder binnen te perken te houden. U vindt alle details daarover op onze afzonderlijke achtergrondpagina's betreffende railverkeer, wegverkeer en vliegverkeer.

Foto: Nationale Beeldbank

Schatkist

De Atlas Leefomgeving is een schatkist vol met waardevolle kaarten die kunnen worden bekeken, gestapeld en vergeleken. Een vraag die we echter vaak krijgen is: Kan ik de data op mijn eigen computer zetten en mijn eigen bewerkingen uitvoeren? Het antwoord is: Ja! Alle kaarten uit de atlas zijn gebaseerd op open data en daarom te downloaden bij de bronhouder (de eigenaar van de kaart) als wms (web map service). Een wms is als het ware een plaatje van de data.

De opdracht

Stel, u bent een stadsplanner bij een gemeente en hebt de opdracht gekregen om een bestaande woonwijk opnieuw in te richten. Uw gemeente heeft een rijke historie en heeft archeologische vindplaatsen waar rekening mee moet worden gehouden. U hebt de regel meegekregen dat u niet binnen 100 meter van een archeologisch monument mag bouwen. Met GIS software kunt u eenvoudig het kaartbeeld uit de Atlas over uw eigen kaarten leggen en bepalen waar u kunt bouwen!

Stappenplan

Onder het thema Cultureel Erfgoed kunt u in de kaartviewer de Archeologische Monumenten Kaart vinden, beschikbaar gesteld door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. In de toelichting bij de kaart, onder de tab ‘Over de kaart' vindt u onder het kopje Distributie de virtuele locatie van de dataset. Dit is een url van de wms die u eenvoudig kunt toevoegen in GIS software. Hoe? Lees het stappenplan. Bij dit stappenplan maken we gebruik van ArcGIS 10.1:

1. Vind de url van de wms (onder: ‘locatie dataset')
2. Druk op de ‘Add data' knop.
3. Kies in het mapje GIS Servers voor ‘Add WMS Server'.
4. Kopieer de url van de wms in de ‘URL' regel en klik op de knop ‘Get Layers'. Druk op OK om de lagen toe te voegen aan uw ‘Add data' map.
5. Selecteer de toegevoegde data en klik op OK.
6. Vink vervolgens de laag aan die u wilt zien en ga los met uw bewerkingen!

U kunt dit doen met alle kaarten in de atlas en zo eenvoudig kaarten uit de atlas combineren met uw eigen data.

Toekomst

In de toekomst wordt het nog gemakkelijker voor u gemaakt! Er wordt hard gewerkt aan een download knop die het mogelijk maakt direct uit de viewer data te downloaden. Zodra dit een feit is, leest u dat op onze site. Abonneer u vandaag nog op onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle laatste ontwikkelingen.

Bekijk het stappenplan aan de hand van afbeeldingen. Druk op de afbeeldingen om deze te vergroten.

Stap 1	Stap 2	Stap 3	Stap 4	Stap 5	Stap 6

 

Deze nieuwe kaart toont dus grotere natuurgebieden, van ten minste 100 hectare. Het gaat daarbij om gemengd bos en naaldbosgebied, heide, (hoog)veen- en duingebied. De specifieke manier van beheer kan in die gebieden aanleiding geven tot een snelle uitbreiding van het vuur en dus tot een grote brand. Er liggen meerdere van dergelijke natuurgebieden in ons land, de meest in het oog springende is de Veluwe. Een paar andere opvallende gebieden zijn de Oostvaardersplassen, het bosgebied ten oosten van Nijmegen en de Sallandse Heuvelrug. Bekijk hier de natuurbrandenkaart (een paar tellen geduld is nodig om de kaart te laden).

Wat is het gevaar?
Het gevaar is dat mensen – wandelaars, fietsers, campinggasten – verrast worden door het vuur en worden ingesloten. Een natuurbrand kan zich in een droge periode snel en onvoorspelbaar ontwikkelen. De bestrijding is lastig, omdat bluswater vaak van ver moet worden aangevoerd en wind de brand kan aanwakkeren. Uiteraard wordt er door de lokale overheden veel aan brandpreventie en –bestrijding gedaan. Als er een periode van droogte heerst, wordt er bijvoorbeeld met vliegtuigjes gepatrouilleerd.

Risicokaart.nl
BIJ12 is de uitvoeringsorganisatie van de samenwerkende provincies en onder hun hoede vallen beheer en ontwikkeling van de website Risicokaart.nl. Die website gaat over een diversiteit aan risico's die we in onze leefomgeving lopen en is bestemd voor zowel inwoners als voor beleidsmakers bij de overheid, voor politie en de brandweer. De Atlas Leefomgeving werkt samen met BIJ12 om kaarten voor een groter publiek te ontsluiten. Want, op hoe meer plekken de data getoond wordt, des te meer mensen bereik t worden. Vandaar dat wij ook de natuurbrandenkaart in onze Atlas geplaatst hebben.

Volledig versus onvolledig
De invoer van de gebieden is een taak voor de gemeenten. Zij doen dit via GBO, de Gemeenschappelijke BeheerOrganisatie, wat een onderdeel is van BIJ12. Het invoeren is echter nog lang niet overal gedaan. Vandaar dat de kaart momenteel nog incompleet is. In het westen en noorden van het land mist nog een aantal natuurgebieden, terwijl provincies als Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg zo goed als volledig zijn ingevuld. Zo valt op het bijgevoegde kaartbeeld te zien dat rondom Haaksbergen, in Twente, vier grotere natuurgebieden liggen. En in deze natuurgebieden bestaat het risico dat een brand zich in korte tijd tot een grote brand ontwikkelt. Wilt u het actuele risico bekijken, dat sterk gerelateerd is aan de huidige weersomstandigheden, bezoek dan natuurbrandrisico.nl.

Dít hooikoortsseizoen gaat het niet meer lukken, maar volgend jaar hoogstwaarschijnlijk wel. Dan kunt u hooikoortsverwachtingen bij ons op kaart vinden én hebben we actuele gezondheidsinformatie over dit thema. De Atlas Leefomgeving en het Leids Universitair Medisch Centrum slaan de handen ineen om dat tot stand te brengen. De baten zijn legio; de Atlas bouwt verder uit, de kennis van het LUMC krijgt een nog grotere reikwijdte en de Atlasbezoeker krijgt meer keuze tot zijn beschikking. Het LUMC blijft eigenaar (bronhouder) van de kaarten en staat dus allerminst iets aan ons af. Wij zijn een doorgeefluik, een portaal.

Vanaf het dak
We hebben twee aanspreekpunten binnen het ziekenhuis. Ten eerste is dat Letty de Weger, biologe van oorsprong en al lange tijd werkzaam binnen het veld van de longziekten. Zij is degene die tijdens het seizoen het pollenonderzoek leidt en ook de daadwerkelijke tellingen uitvoert. Letty: "Elke dinsdag sta ik op het dak. Daar leeg ik de pollensampler, een soort stofzuiger die de kleine deeltjes uit de lucht opvangt." Dat opvangen gebeurt op een strip. Die strip gaat onder een microscoop waar je vervolgens van alles op ziet. Letty kijkt om het stof en de schimmelsporen heen, het gaat immers om de pollen. Ons andere aanspreekpunt is Jaap Sont. Hij is biomedisch wetenschapper, epidemioloog en werkt al lang samen met de afdeling longziekten op het gebied van eHealth. Net als Letty en wijzelf is hij enthousiast over de voorgenomen samenwerking. "Het is goed als de kennis verspreid wordt."

Huidige websites
Het LUMC heeft momenteel een mooie webpagina draaien waarop tot 5 dagen vooruit de hooikoortsverwachting te zien is.  Voor deze verwachting levert MeteoGroup de weersvooruitzichten. Op de kaarten worden de verwachte weersituatie voor graspollenallergische patiënten getoond. De aangeboden categorieën zijn: gunstig, niet zo gunstig en ongunstig. Letty de Weger en Arnold van Vliet (bioloog) hebben in 2009 met behulp van het online communicatiebureau triptic en een financier allergieradar.nl opgezet. Enkele jaren later is daar een app bijgekomen. Op de allergieradar kun je per dag bekijken hoe ver het hooikoortsseizoen voor de betreffende hooikoortsplant of -boom is gevorderd. Tegelijkertijd is het een interactief systeem waarin deelnemers hun klachten doorgeven en die dus voor iedereen te zien zijn. Aan de hand van de klachten wordt er een klachtenscore berekend, van 1 (geen klachten) tot 10 (zeer ernstige klachten).

Samenwerking
De komende tijd zullen we het technisch mogelijk gaan maken om de kaarten van het LUMC bij ons in de Atlas te ‘hangen'. Ondertussen worden teksten geschreven die bij de kaarten komen. Dat zijn zowel bijsluiterteksten als MeerWeten-teksten (zie voorbeeld van roet). Laatstgenoemd onderdeel is tamelijk omvangrijk en heeft als doel om de Atlasbezoeker van nog meer achtergrondinformatie te voorzien. Zowel op het gebied van gezondheid (we zijn immers de Atlas Leefomgeving) als ook van beleid (als dat er is) en wat je zelf zoal kunt doen om hooikoortsklachten te verzachten. Dat past natuurlijk perfect bij de expertise van de afdeling longziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum. We zijn blij met deze nieuwe samenwerking.

De directeur-generaal van RWS trapte deze jaarlijkse dag af: "We hebben elkaar allemaal nodig om het land mooi te krijgen. Daarvoor moeten we steeds meer en steeds beter met elkaar samenwerken.  De omgevingswet is een instrument om een ‘nieuwe' overheid te worden. En laten we er vooral mee oefenen."                                                          

Omgevingswet
De omgevingswet was toch wel weer het dragende thema van de dag. Veel gaat er veranderen zodra die wet, in 2019, ingaat. Allerlei zaken over bijvoorbeeld  bodem, geluid, de MER en het omgevingsplan kwamen aan de orde. Er was ook veel ruimte voor de opbouw van het digitale stelsel omgevingswet (het DSO). Hoe gaat de hele digitale verwerking van informatieverzoeken,  vergunningaanvragen,  en dergelijke verlopen? Het is grotendeels nog in ontwikkeling. Joyce de Jong en Ivo de Been (Rijkswaterstaat) gaven in hun presentatie duidelijk aan dat "het DSO de motor is van de omgevingswet." En hoe belangrijk het is om "met een klik op de kaart te zien wat kan en wat mag."

Atlas en het digitale stelsel
Ook de Atlas Leefomgeving zoekt zijn plek binnen het DSO. We waren aanwezig met een viertal presentaties waarbij we veel mensen hebben gesproken en met velen konden sparren over de kansen van de Atlas. Wat kúnnen we al en wat willen de gebruikers dat we nog meer kúnnen? Dat was de globale insteek. Zo liet een Atlasmedewerker zien hoe je heel gemakkelijk kaarten vanuit de Atlas Leefomgeving kunt inladen in je eigen ArcGis-programmatuur. Tijdens een andere sessie toonden we een basisschoolcasus; een gemeente die een plek voor een nieuwe basisschool zoekt met hulp van de Atlas. Daarbij werden zaken als luchtkwaliteit, risicofactoren en geluid meegenomen. Op laagdrempelige wijze kun je als beleidsmakers alle betrokken snel laten zien waarop je bepaalde beslissingen baseert, vooral in de oriëntatiefase van een project.

Experimenteer!
De directeur-generaal van RWS, Jan Hendrik Dronkers, drukte iedereen ondertussen op het hart om toch vooral te gaan oefenen met de omgevingswet. Voordat de wet ingaat, kan er al immens veel praktijkervaring worden opgedaan. Er zijn inmiddels al 100 voorbeeldprojecten "en ik kan zeggen; de geest van de wet is goed." Nadat hij een viertal pilotprojecten had uitgelicht, riep hij nogmaals op om veel te gaan experimenteren. De nieuwste manier om dat te doen is middels ‘gaming'.

De spreker die volgde, Daan Quakernaat, sloot naadloos bij de experimenteer-oproep aan.  Hij porde ons allen op met de woorden:  "ga op je bek, durf te blunderen, daar leer je van!"

De middag is voor iedereen die geïnteresseerd is in houtrook en het binnenmilieu. Dat kunnen particulieren zijn, maar ook GGD'en, adviesbureaus en mensen uit de kachelbranche. Rik Bogers van het RIVM en Piet Jacobs van TNO organiseren de bijeenkomst namens de Nederlandse tak van de International Society of Indoor Air Quality (ISIAQ). Er zullen diverse presentaties zijn met aan het einde ook een discussie.

Aanmelden door een mail te sturen
Wie komt, krijgt informatie over de samenstelling van houtrook, de gezondheidsaspecten, de bronnen die rondom woningen fijnstof veroorzaken, fijnstofmetingen en emissieregistratie. Na de pauze is er met name aandacht voor oplossingen. Het gaat dan over stookgedrag, de stookscan en houtrookfilters. Rik Bogers: "Ik ben zelf met name nieuwsgierig naar de werking van elektrostatische filtering, dat komt na de pauze ook aan bod. In mijn nieuwe huis bevindt zich namelijk een houtkachel en die wil ik wel zo gezond mogelijk gebruiken." Ook geïnteresseerd? Tot 17 juni kunt u zichzelf aanmelden door een mail te sturen naar: secr@isiaq.nl. Zet in de onderwerp-regel ‘Symposium Houtstook' en vermeld in de mail uw naam en bedrijfsnaam. De toegang is gratis; indien u echter zonder afmelding niet komt opdagen wordt 50 euro in rekening gebracht.

Overlast verminderen
Het doel van de middag is primair om mensen te informeren over de stand van wetenschap met betrekking tot houtrook, de binnenlucht en gezondheid. Tijdens de middag wordt niet beoogd om houtstok als maatschappelijk probleem te bespreken. Dit wordt namelijk al gedaan in het platform houtrook. Dit platform bestaat uit diverse organisaties die allemaal ijveren voor het zelfde doel: het voorkomen dan wel verminderen van overlast of gezondheidsschade als gevolg van het stoken van hout door particulieren

Het programma
We mogen dan momenteel in de zomermaanden vertoeven, de winter zal onvermijdelijk komen en dan zal het stoken weer opleven. Kom dus ook naar het symposium op donderdag 30 juni.

14.00 – 14.10 Lisje Schellen, ISIAQ.nl Ontvangst
14.10 – 14.25 Miriam Gerlofs, RIVM Samenstelling en toxicologie van houtrook
14.25 – 14.40 Rik Bogers, RIVM Binnenmilieu en gezondheid van houtstokers
14.40 – 14.55 Piet Jacobs, TNO Fijnstof bronnen in en rondom woningen
14.55 – 15.15 Frans Duijm, Fijnstof metingen bij woningen met klachten over houtrook GGD Groningen

15.15 – 15.40 Pauze

15.40 – 15.55 Rianne Dröge, TNO Emissieregistratie houtkachels
15.55 – 16.10 Vincent Vons, VFA Elektrostatische filtering
16.10 – 16.25 Michiel Franssens, Oplossingen: stookgedrag, stookscan
16.25 – 16.30 Miriam Gerlofs, RIVM Toelichting platform houtrook
16.30 – 17.15 Lisje Schellen, ISIAQ.nl Paneldiscussie

17.15 – 18.30 Borrel

Klimaatadaptatie binnen de gemeente
Het veranderende klimaat stelt gemeenten voor grote opgaven: hevige neerslag met kans op wateroverlast, meer hete dagen en langere perioden van droogte met gevolgen voor de economie, gezondheid en de kwaliteit van de leefomgeving. Gemeenten bereiden zich hierop voor met onder meer het terugdringen van verharding, het creëren van ruimte voor waterberging en de aanleg van groenblauwe structuren. Veel maatregelen voor klimaatadaptatie lenen zich uitstekend voor een combinatie met (stedelijke) natuur.

Aanknopingspunten voor gemeenten
Op 14 juni kunt u als gemeente in één middag een actueel overzicht krijgen van praktische aanknopingspunten om op een groene manier de klimaatproblematiek aan te pakken. Er worden pitches gehouden over kansen, hulpmiddelen en financieringsmogelijkheden voor gemeenten en er is een informatie markt met diverse inhoudelijke partijen. Zo wordt gepresenteerd hoe in Sint Michelsgestel duurzaam met water wordt omgegaan en het riool wordt ontlast door regenwater los te koppelen van het riool. En vanuit de gemeente Cuijk wordt de klimaatkansenkaart en de ‘tuinvergroeningsaktie' gepresenteerd.

De Atlassen presenteren…
De Atlas Natuurlijk Kapitaal (ANK) en de Atlas Leefomgeving (ALO) bieden u gerichte informatie met kaarten en praktijkvoorbeelden op gebied van ecosysteemdiensten en de leefomgeving. Ook kunt u alvast een kijkje nemen in de nieuwe Nationale Energie Atlas (NEA), die binnenkort gelanceerd wordt. Daarnaast kunt u bij onze stand ervaren hoe u eenvoudig een samenwerking met andere partijen aangaat in onze digitale samenwerkingsruimte (Social Office). We heten u van harte welkom bij onze stand en tijdens onze pitch.

Waar & wanneer:
Dinsdag 14 juni 2016 van 13.30 – 16.30 uur
De Gruyterfabriek, ‘s Hertogenbosch.
Aanmelden en meer informatie: info@bureauzet.nl