Afbeelding
Wat is veiligheid?
Veiligheid is de afwezigheid van mogelijke oorzaken van een gevaarlijke situatie. Veiligheid kan ook gaan om de aanwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze risico’s. Veiligheid is een subjectief begrip: niets is onder alle omstandigheden zonder gevaar. Daarnaast kan een situatie voor een persoon heel onveilig voelen, terwijl deze voor een ander juist heel onveilig voelt.
Volgens de Handreiking Regionaal Risicoprofiel (2009) van de Veiligheidsregio's zijn er zeven crisistypen. Dit zijn crisissen in:
- de natuurlijke omgeving;
- de gebouwde omgeving;
- de technologische omgeving;
- de vitale infrastructuur en voorzieningen;
- het verkeer en vervoer;
- de gezondheid; en
- de sociaal-maatschappelijke omgeving.
In de Atlas Leefomgeving maken we onderscheid tussen natuurgeweld en externe veiligheid.
Wat betekent veiligheid voor de gezondheid?
100 procent veiligheid is niet te garanderen. Ongelukken of rampen kunnen leiden tot persoonlijke verwondingen. Of er kunnen gevaarlijke stoffen vrijkomen die invloed hebben op de gezondheid van mensen en/of grote groepen. Ook bij mensen die er niet direct de gevolgen ondervinden, kunnen gezondheidseffecten optreden, bijvoorbeeld bezorgdheid en stress. En dit kan weer leiden tot andere gezondheidsklachten.
afbeelding
Afbeelding
Effecten veiligheid op leefomgeving en mens
Veiligheidsrisico. Als we het hebben over het veiligheidsrisico, dan gaat het vooral over het aantal doden dat valt bij een ongeluk/crisis. Het gaat daarbij om sterfte in de directe omgeving als direct gevolg van het incident. Hoe groter het aantal doden, des te meer maatschappelijke ontwrichting, leed en emoties.
Risicobeleving. Vaak is er een verschil tussen een echt risico en de persoonlijke beleving van een risico. Welke kenmerken van risico's leiden bij mensen tot bezorgdheid? Dit zijn:
- de mogelijk grote schade;
- het aantal gewonden en doden;
- de mogelijke ernst van de gebeurtenis;
- de (on)bekendheid met het risico;
- het gebrek aan beheersbaarheid; en
- de (on)vrijwilligheid van de blootstelling aan het risico.
Situatie
De overheid moet verplicht informatie over mogelijke risico's geven aan inwoners. Daarom heeft de overheid opgeschreven wat deze risico’s en gevaren zijn en welke bescherming mogelijk is bij rampen. Je vindt al deze gevaren uitgelegd op de Risicokaart.
Een ministeriële regeling heeft voorschriften voor de risicokaart bepaald. De regeling beschrijft welke kwetsbare objecten en gevaarlijke situaties op de Risicokaart te zien moeten zijn. De provincies maken en beheren de risicokaarten voor de inwoners. De gegevens komen van gemeenten, Rijk en provincies zelf.
Daarnaast voert de overheid natuurlijk ook beleid om de risico’s voor verschillende omgevingen aan te pakken. Denk aan de omgeving van een vliegveld, een bedrijf of aan het transport van gevaarlijke stoffen. Dit valt onder de noemer 'omgevingsveiligheid'.
Wanneer de Omgevingswet in werking treedt (waarschijnlijk in juli 2022), komen er “aandachtsgebieden” bij. Aandachtsgebieden brengen in beeld waar mensen niet genoeg bescherming hebben tegen ongelukken met gevaarlijke stoffen. Dit is met name in huis en in gebieden waar geen risico’s kunnen optreden en geen extra maatregelen zijn genomen. Er zijn drie soorten aandachtsgebieden: voor brand, explosies en gifwolken. Deze vormen schillen om de risicobron heen. Deze schillen krijgen in de toekomst een plek in de Atlas.
Wet Veiligheidsregio's
Op 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregio's in werking getreden. Met deze wet worden brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen, de rampenbestrijding en crisisbeheersing samengebracht in één organisatie. In Nederland zijn er 25 veiligheidsregio's. De taken en organisatie van een veiligheidsregio staan beschreven in de Wet veiligheidsregio’s. Ook staan hierin de verantwoordelijkheden van bijvoorbeeld de burgemeester en voorzitter van de veiligheidsregio bij een brand, ramp of crisis.
Kwetsbare objecten
Veiligheidsdiensten maken een risicoprofiel per wijk. Aan de hand van die profielen maken zij beleid. Zo zijn er meer hulpdiensten nodig op plekken waar veel mensen samen zijn tijdens een ramp of ongeluk.
'Kwetsbare objecten' is een belangrijke term voor veiligheidsexperts (ook wel 'publieke gebouwen' genoemd). Dit zijn gebouwen waarin zich veel mensen bevinden. Het kan ook gaan om gebouwen waar veel niet-zelfredzame mensen zijn. Dit zijn zieken, ouderen en kinderen). Voorbeelden van publieke gebouwen waar veel niet-zelfredzame mensen zijn, zijn bijvoorbeeld:
- kinderdagverblijven;
- basisscholen;
- ziekenhuizen,
- hotels met meer dan 10 bedden; of
- gebouwen met meer dan 25 verdiepingen.
De overheid moet bij de inrichting van een gebied rekening houden met deze gebouwen met niet-redzame mensen. Bijvoorbeeld door op bepaalde plekken geen publieke gebouwen te plaatsen of door extra maatregelen voor te schrijven. Onder de nieuwe Omgevingswet gaat dit met aandachtsgebieden en voorschriftengebieden. Meer informatie hierover staat op de pagina’s van het Informatiepunt Leefomgeving.