Afbeelding intro

Wat is een gevaarlijke stof?

Met ongelukken bedoelen we binnen dit thema ongelukken met gevaarlijke stoffen. Veel gevaarlijke stoffen gebruiken we dagelijks, denk bijvoorbeeld aan benzine of aardgas. Nederland kan niet zonder deze stoffen.   

We spreken van een gevaarlijke stof wanneer deze giftig, brandbaar of explosief is, of een combinatie van deze eigenschappen bezit.   Bedrijven als chemische fabrieken en tankstations werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Het zijn ‘risicovolle bedrijven’ die aan strenge veiligheidsregels moeten voldoen. Als er een ongeluk plaatsvindt bij een risicovol bedrijf kunnen gevaarlijke stoffen vrijkomen, bijvoorbeeld bij een brand of een explosie. Dit kan schadelijk tot zeer schadelijk zijn voor de omgeving van het bedrijf. Ook het transport van gevaarlijke stoffen geeft risico's voor de omgeving; deze gevaarlijke stoffen worden namelijk vervoerd over de weg, over het spoor, door buizen en over water. 

Door afstand te houden tussen activiteiten met gevaarlijke stoffen en andere gebouwen worden gevolgen zo veel mogelijk beperkt. Ook gelden er strenge eisen voor het omgaan met gevaarlijke stoffen. Zo mogen risicovolle bedrijven zich niet overal vestigen. Ze mogen bijvoorbeeld niet staan in een gebied waar veel mensen wonen of werken: zoals in een woonwijk, bij een ziekenhuis of in de buurt van een school. Ook moeten risicovolle bedrijven aan strenge veiligheidsregels voldoen. 

Wat moet je doen bij een ongeluk?

Na een ongeluk gelden over het algemeen de volgende richtlijnen: 

  • ga niet naar het ongeluk toe;
  • bel 112 als dat nog niet gebeurd is;
  • zorg dat je minstens 500 meter van de plek van het ongeluk bent;
  • neem kinderen en mensen die moeilijk zelf kunnen vluchten zo snel mogelijk mee;
  • volg de instructies van de hulpdiensten (politie of brandweer) op;
  • bij een incident of noodsituatie kun je vaak informatie vinden op www.crisis.nl.

Vind je geen actuele informatie op crisis.nl? Dan kun je op andere kanalen informatie vinden. Bijvoorbeeld via je regionale omroep (de rampenzenders) of de website van je gemeente. 

afbeelding

 

Plaatsgebonden risico

Plaatsgebonden risico is een begrip om risico’s op een locatie te meten. Binnen een locatie met een hoog plaatsgebonden risico mogen geen kwetsbare gebouwen staan. Het toegestane plaatsgebonden risico ligt vast in een wettelijke norm. 

Basisnet

Het Basisnet is een landelijk aangewezen netwerk voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het bestaat uit de (snel)wegen, vaarwegen en spoorwegen die van belang zijn voor vervoer van gevaarlijke stoffen.

Buisleidingen

Op de kaart zie je de ligging van de grotere buisleidingen in Nederland. De kaart gaat dus niet over kleinere gasleidingen, zoals die door woonwijken lopen. 

afbeelding

 

Gezondheidsrisico's

Als er een ongeluk gebeurt, kunnen er gezondheidsrisico’s zijn. Wat deze risico’s precies zijn, is afhankelijk van:

  • de locatie van het ongeluk; en
  • de stoffen die zijn vrijgekomen bij het ongeluk.

De GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) geeft advies over gezondheidsrisico's voor inwoners en hulpverleners tijdens milieu-ongelukken door gevaarlijke stoffen en door andere factoren.  

Opslag gevaarlijke stoffen

De overheid stelt eisen aan de opslag en het gebruik van gevaarlijke stoffen:

  • Gevaarlijke stoffen moeten worden opgeslagen in speciale containers.
  • Bij het gebruik van gevaarlijke stoffen is het verplicht om te voldoen aan passende veiligheidsmaatregelen. Alleen zo kan een ongeluk voorkomen worden en/of de effecten van een ongeluk beperkt worden.
  • Alleen gespecialiseerde bedrijven mogen gevaarlijke stoffen afvoeren.
  • Er moet voldoende afstand zijn tussen de risicobron (bedrijf of route) en de kwetsbare objecten. Hier zijn risicocontouren voor opgesteld, binnen deze risicocontouren mag over het algemeen niet gebouwd worden.
  • Wie met gevaarlijke stoffen werkt moet een calamiteitenplan en een rampenbestrijdingsplan hebben en hier regelmatig mee oefenen.

De beheerders van organisaties die met gevaarlijke stoffen werken zijn verantwoordelijk voor de veiligheid ter plaatse. De overheid controleert of zij zich aan de regels houden.

De Omgevingswet 

Waarschijnlijk treedt de Omgevingswet op 1 juli 2022 in werking. Deze wet en diens regelgeving vervangt dan veel van de huidige wetten rondom externe veiligheid. Een aantal  besluiten en ministeriële regelingen met regels over externe veiligheid komt te vervallen. 

De belangrijkste wijziging voor externe veiligheid is het werken met aandachtsgebieden. Gemeenten moeten in hun omgevingsplan regels opnemen over externe veiligheid, bijvoorbeeld als zij in de buurt van een risicobron nieuwe gebouwen toestaan, of als zij nieuwe risicobronnen op hun grondgebied willen toestaan.

Als gemeenten in een vroege fase naar veiligheid gaan kijken, dan heeft dat veel invloed. Ze kunnen bijvoorbeeld een plek kiezen voor een fabriek die minder risicovol is, of ze kunnen zorgen voor voldoende afstand tussen een risicobron en een kwetsbaar gebouw of kwetsbare locatie. Dit helpt om het aantal mogelijke slachtoffers bij een ongeluk te verkleinen.  

Ook komt er een extra categorie voor zeer kwetsbare objecten. En het Register externe veiligheid (REV) gaat het huidige Register risicosituaties gevaarlijke stoffen (RRGS) vervangen.  

Meer informatie over de Omgevingswet kun je vinden op www.iplo.nl.

Het Register Externe Veiligheid (REV)

Het Register Externe Veiligheid (REV) krijgt een belangrijke rol als de Omgevingswet ingaat. In het REV worden gegevens over externe veiligheid verzameld en beheerd. Het REV legt risico's met gevaarlijke stoffen vast. Zo zijn in het REV alle bedrijven die werken met brandbare, explosieve, giftige en nucleaire stoffen opgenomen. Ook staan de transportroutes en buisleidingen voor deze stoffen in het REV.

De informatie uit het REV kun je bekijken via kaarten op deze Atlas. Burgers en bedrijven kunnen zo een beeld krijgen van de risico's in hun leefomgeving. Het Register is ook belangrijk voor de bevoegde autoriteiten. Met het REV kunnen verschillende overheden informatie gemakkelijk delen en gebruiken, bijvoorbeeld in de besluitvorming over omgevingsvergunningen en omgevingsplannen. 

Afbeelding

Wat moet je doen bij brand?

Bij een brand gelden over het algemeen de volgende richtlijnen: 

  • Ga niet kijken bij een brand.
  • Ga aan de kant staan waar de rook van je afwaait.

Als de rook naar jouw huis waait, doe dan de volgende dingen:

  • Sluit ramen, deuren en roosters.
  • Schakel de mechanische ventilatie uit als dit mogelijk is.
  • Help mensen in je omgeving om ook uit de rook te blijven.

Geen brand is hetzelfde. Zo hangt het af van de soort brand wat je het beste kunt doen. Zo moet je bij een ongeluk met ammoniak deuren en ramen sluiten. Bij een vuurwerkongeluk moet je juist vluchten.  Kijk voor ongevalspecifieke aanwijzingen op de risicokaart.

Veiligheid en wet

De wetgeving rondom veiligheid is uitgebreid. Een aantal wetten leggen wij hieronder uit. In juli 2022 vervangt de Omgevingswet de huidige wetten op onder andere het gebied van externe veiligheid. De ministeriële regeling provinciale risicokaart beschrijft welke kwetsbare objecten en gevaarlijke stoffen op de kaart te zien moeten zijn. Het Registratiebesluit externe veiligheid maakt het verplicht om risicosituaties rond gevaarlijke stoffen te registreren.

als bedrijven met gevaarlijke stoffen willen werken, hebben ze een milieuvergunning nodig. Het kan ook zijn dat deze bedrijven onder algemene regels vallen. De Wet milieubeheer bepaalt aan welke voorwaarden een bedrijf moet voldoen om een vergunning te krijgen. 

Wanneer gemeenten en provincies milieuvergunningen uitdelen, moeten zij denken aan omgevingsveiligheid. Het Besluit externe veiligheid inrichtingen verplicht hen dit. Zo moeten deze gemeenten en provincies onder andere letten op afstanden tussen gevoelige objecten en bedrijven.

Afbeelding

 
Register Externe Veiligheid

Veiligheidsregio's

Sinds 1 oktober 2010 is de Wet veiligheidsregio's actief. Deze wet combineert de volgende punten: 

  • de brandweerzorg; 
  • geneeskundige hulpverlening bij ongelukken en rampen; 
  • de rampenbestrijding; en 
  • crisisbeheersing. 

Deze punten zijn samengebracht in één organisatie: de veiligheidsregio. In Nederland zijn er 25 veiligheidsregio's. 

​​​​​​​Omgevingsdiensten

Nederland telt 29 regionale omgevingsdiensten. Deze omgevingsdiensten ondersteunen en adviseren inwoners en bedrijven op het gebied van milieuvergunningen. Omgevingsdiensten zijn gespecialiseerd in milieutoezicht en -handhaving op het gebied van veiligheid, lucht, geluid, energie, afval en bodem.

Voor meer informatie, ga naar www.omgevingsdienst.nl.

Kijk ook eens bij

Natuurgeweld

Natuurgeweld in Nederland komt vooral voor in de vorm van extreem weer, natuurbranden en aardbevingen.