Wat is stikstofdioxide (NO2)?
Stikstofdioxide (NO2) is een verbinding van stikstof (N2) met zuurstof. Stikstof is een gas dat overal om ons heen is. De lucht die we inademen bestaat voor 78% bestaat uit stikstof. Je ziet of ruikt het niet. Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mens en milieu. Maar sommige chemische verbindingen van stikstof zijn dat wel. In de lucht zijn dat vooral stikstofoxiden (NO en NO2) en ammoniak (NH3). Als deze stoffen met elkaar reageren kan fijnstof ontstaan (secundair fijnstof).
Stikstofoxiden komen vooral in de lucht terecht door uitlaatgassen van het verkeer en de uitstoot van de industrie. Teveel stikstofoxiden in de lucht is schadelijk voor je gezondheid. Teveel ammoniak in de lucht is ook schadelijk voor mensen. Zo kunnen mensen last hebben van de sterke geur. Teveel stikstofoxiden en ammoniak geeft extra fijnstof in de lucht.
Afbeelding intro
afbeelding verkeer
Waar zit er veel NO2 in de lucht?
Stikstofdioxide (NO2) zit vooral in de lucht op plekken met veel wegverkeer. De NO2 concentratie in het westen en het zuiden is hoger dan in het noorden. Op de kaart zie je drukke wegen en steden geel en rood oplichten.
De stikstofoxiden en ammoniak in de lucht komen uiteindelijk weer op de grond terecht. Dat zorgt in de natuur en op het boerenland voor vermesting: de grond wordt steeds rijker aan voedingsstoffen. Vooral in natuurgebieden is dat een probleem, doordat zeldzame planten verdwijnen. De Nederlandse overheid probeert de hoeveelheid stikstof in het milieu terug te dringen. Eén van de maatregelen is het verlagen van de maximum snelheid op veel snelwegen.
afbeelding
NO2 en je gezondheid
Te veel stikstofdioxide (NO2) in de lucht is schadelijk voor je gezondheid. Longklachten en hart- en vaatziekten kunnen erdoor verergeren.
Kinderen, ouderen en mensen met een luchtwegaandoening, zoals astma zijn extra gevoelig voor stikstofdioxide.
NO2 door de jaren heen
De stikstofdioxideconcentraties zijn de afgelopen jaren gedaald. Dat komt door allerlei maatregelen samen. Het verkeer, de industrie en de energiesector in Nederland én in het buitenland stoten minder NO2 uit. De laatste jaren is die daling wel minder sterk.
In 2021 is er minder NO2 in de lucht dan de jaren ervoor. In 2021 werd de grenswaarde voor stikstofdioxide (gemiddeld 40 µg/m3 ) nog een enkele keer overschreden op drukke wegen bij grote steden.
Door het Schone Lucht Akkoord en andere beleidsafspraken zal de gemiddelde hoeveelheid stikstofdioxiden in de lucht de komende jaren nog verder afnemen.
afbeelding
Minder uitlaatgassen
In sommige gemeenten geldt een milieuzone. Dat is een gebied in de stad waar je met een oudere dieselauto niet mag rijden. Er komen daar minder uitlaatgassen vrij en dat is beter voor je gezondheid. De emissieklasse geeft met een cijfer aan hoe schoon je auto is. Het hangt van de emissieklasse af of je de milieuzone in mag rijden. Dit geldt ook voor bestelauto's, vrachtwagens, en autobussen die op diesel rijden. Soms geldt de milieuzone ook voor bromfietsen, snorfietsen en voor taxi’s.
Vanaf 1 januari 2025 zijn er in sommige steden zero-emissiezones voor vracht- en bestelauto's. In deze gebieden moeten bedrijfsauto's en vrachtwagens dan uitstootvrij zijn.
Autoluwe binnenstad
In veel steden, bijvoorbeeld Delft, Dordrecht, Haarlem en Amersfoort kun je met de auto niet zomaar naar het centrum rijden. Je kunt daar wel lopen of fietsen. Kom met het openbaar vervoer of parkeer je auto aan de rand van de stad.
Bouwmachines schoner
Walmende machines op de bouwplaats? Niet als het ligt aan de gemeente Utrecht. Vanaf 2022 moeten graafmachines, hijskranen en andere (bouw)werktuigen daar elektrisch zijn of veel minder diesel uitstoten (emissieklasse Fase IV). Ook werkt de gemeente samen met de bouwsector om stationair draaien van bouwmachines te verminderen. En Utrecht staat niet alleen. In de Green Deal ‘Het nieuwe draaien’ hebben 28 organisaties de handen ineengeslagen voor schonere werktuigen. Stichting Natuur en Milieu maakte bijvoorbeeld een factsheet van de milieubelasting van verschillende brandstoffen. De gemeentes Groningen en Den Haag doen ook mee met de Green Deal.
Beleid en normen voor NO2
De Nederlandse overheid wil de kwaliteit van de lucht verbeteren. Voor stikstofdioxide is de grenswaarde 40 µg/m³ per jaar. Ook mag de hoeveelheid NO2 niet hoger zijn dan 200 µg/m³ per uur en mag die hoge waarde niet meer dan 18 keer per jaar voorkomen. Per 2030 wordt de grenswaarde 20 µg/m³ per jaar.
In 2021 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nieuwe advieswaarden op. Het effect van NO2 voor de gezondheid van mensen staat hierbij centraal. De WHO verlaagde de advieswaarden daarom naar 10 µg/m³. De advieswaarde is nu veel lager dan de Europese grenswaarde, ook in 2030.
Het Schone Lucht Akkoord richt zich op gezondheidswinst door aanpak van de luchtverontreiniging door stikstofdioxide én fijnstof.
Tabel advieswaarden
Stof | EU (Europese unie)-grenswaarde (nu) | EU-grenswaarde (2030) | WHO-advieswaarde (2005) | WHO-advieswaarde (2021) |
---|---|---|---|---|
Stikstofdioxide (NO2) | 40 µg/m3 | 20 µg/m3 | 40 µg/m3 | 10 µg/m3 |
Europese grenswaarden en WHO-advieswaarden (2005 en 2021)
Bron: IPLO en World Health Organization, 2021
Afbeelding Luchtkwaliteit in Nederland
Afbeelding
Zorg zelf voor minder stikstofdioxide
Stikstofoxiden komen vooral vrij bij de verbranding van benzine, diesel, LPG, aardgas en hout. Iedereen kan meehelpen de hoeveelheid NO2 in de lucht te verlagen:
- Kies voor duurzaam vervoer als fiets, bus of trein
- Gebruik minder aardgas door je huis te isoleren
- Leg zonnepanelen op je dak
- Beperk het stoken van hout
Milieu Centraal geeft veel praktische tips voor een duurzamer leven.
Kijk ook eens bij