Verlichting in de avond en nacht maakt het mogelijk dat wij langer actief kunnen zijn (sporten, uitgaan) en draagt bij aan de verkeers- en sociale veiligheid. Daarnaast vragen veel economische activiteiten om nachtelijke verlichting. Denk hierbij aan industrie, transport, kassen en reclame.

Het meeste van dit licht straalt uit naar de omgeving. Hierdoor zijn veel plekken die niet om verlichting vragen toch verlicht. Planten, dieren en mensen hebben naast licht ook een dagelijkse periode van donkerte nodig. Veel fysiologische processen zijn hierop ingesteld. Wanneer mensen en dieren ongemak ervaren  van licht spreek je van lichthinder. Twee derde van de wereldbevolking leeft in gebieden waar de kunstmatige nachtelijke verlichting sterker is dan de natuurlijke verlichting. Voor Europa is dit zelfs 99%. Veel mensen hebben dan nog nooit de Melkweg gezien. Nederland is een van de meest verlichte landen ter wereld. Normaal gesproken zijn er ‘s nachts zo'n 2500 sterren met het blote oog zichtbaar, in de steden zijn dat er slechts enkele.

Mensen, net als de meeste planten en dieren, hebben naast licht ook donkerte nodig. Een deel van zonlicht, kunstmatig licht en beeldschermlicht bestaat uit blauw licht. Dit blauwe licht remt de productie van het hormoon melatonine. Wanneer wij mensen actief zijn hebben wij een laag melatonine niveau nodig. Voor rust hebben wij echter een hoog melatonine niveau nodig. Donkerte is dus essentieel voor onze rustfase. Een gebrek aan het hormoon melatonine wordt in verband gebracht met depressie, endocriene verstoring, oxidatieve stress, metabole verstoring en kanker.

Veel fysiologische processen worden aangestuurd door licht. Vooral de intensiteit, de kwaliteit van het licht en de tijdsduur van de blootstelling zijn belangrijk. Licht tijdens een donkere periode kan het gedrag en de fysiologie van plant- en diersoorten verstoren. Daardoor kan de interactie in een voedselweb verstoord raken. Veel insecten, bijvoorbeeld, worden aangetrokken door licht. Hierdoor wordt hun oriëntatie verstoord en neemt de kans op uitputting en sterfte toe. Andere dieren, zoals de watervleermuis, worden juist afgestoten door licht. Hierdoor kunnen zij gebieden rond lichtbronnen niet meer gebruiken. Ook vertonen sommige planten groeiafwijkingen bij nachtelijke verlichting.

In Nederland is er geen Rijksbeleid op gebied van nachtelijke verlichting en donkertebescherming. Wel hebben een aantal provincies en gemeenten decentraal beleid. Meestal is energiebesparing de aanleiding om beleid te maken over nachtelijk licht. Beleid voor donkertebescherming wordt gemaakt om Natura2000 gebieden te beschermen.

De Omgevingswet is één integrale wet voor de bescherming én het gebruik van de fysieke leefomgeving. Hiermee kunnen provincies en gemeenten beleid en regelgeving maken over nachtelijke verlichting en donkertebescherming.

Voor hinder van sportverlichting en glastuinbouw licht te beperken is regelgeving voorhanden of in voorbereiding. Het Handboek Licht/Donker van het Interprovinciaal Overleg (IPO) bundelt zoveel mogelijk beschikbare kennis en ervaring over nachtelijke verlichting. Daarnaast geeft het bouwstenen voor beleid en uitvoering. De IPOLicht software berekent de invloed van lokale lichtbronnen op de omgeving en van maatregelen tegen deze lichtbronnen.

In Nederland zijn twee gebieden uitgeroepen tot Dark Sky parken. Een Dark Sky Park is een gebied waar het donker is en waarvoor afspraken gemaakt zijn om deze duisternis te behouden. Daarnaast worden mensen actief uitgenodigd om de duisternis te ervaren. De twee Nederlandse Dark Sky Parken  liggen in het noorden van het land; de Boschplaat op Terschelling en het Lauwersmeer tussen Groningen en Friesland. Voor het hele Waddengebied hebben 48 partijen een intentieverklaring ondertekend om duisternis als kernkwaliteit van de Wadden te behouden.