Afbeelding intro

Moestuin langs spoor

Waarom zijn een gezonde bodem en schoon water belangrijk?

Een groene en blauwe omgeving kun je niet los zien van de bodem en het grondwater. Bodem, water en lucht vormen de basis van je leefomgeving. Voor ons drinkwater is schoon oppervlaktewater en grondwater noodzakelijk. En een goede bodemkwaliteit is belangrijk voor het verbouwen van ons voedsel. Ook de kwaliteit van de natuur en het landschap doen er toe. Een schone leefomgeving is goed voor je eigen gezondheid, en voor die van dieren en planten. 

De kwaliteit van de leefomgeving is niet overal goed. Soms ontstond dat in het verleden, zoals een vervuilde bodem op plekken waar vroeger afval gestort werd, of waar benzinestations, chemische wasserijen of gasfabrieken stonden. Sommige onderwerpen spelen nu, zoals de stikstofproblematiek en PFAS in het milieu. Of de restanten van bestrijdingsmiddelen en geneesmiddelen in het oppervlaktewater, die dit water vervuilen. Aandacht voor de kwaliteit van je leefomgeving blijft nodig.

afbeelding

Met schepje in de tuin werken

Een gezonde bodem vormt de basis

In de bovenste lagen van de bodem vind je wortels van planten en bomen. Maar er leven ook enorm veel bodemorganismen, zoals regenwormen, spinnen, insecten, bacteriën en schimmels. 

In een gezonde bodem is er evenwicht in het bodemleven.  En dat heeft ook invloed op de planten, die er groeien.  De bodemorganismen zorgen voor een goede structuur van de grond, waardoor planten goed kunnen wortelen. En ze zorgen er ook voor dat voedingsstoffen beter beschikbaar komen voor planten. In een gezonde bodem komen minder snel bodemziekten voor. 

Een gezonde bodem is belangrijk voor iedereen.

 

Zwemplekken

Kaart met zwemlocaties

Waar kun je veilig zwemmen?

Bodem van Nederland

Bodemkaart

Het bodemtype bepaalt welke planten van nature groeien op een plek.

Waterkwaliteit

Kaart Kwaliteit oppervlaktewater (toxische druk)

Hoeveel last heeft het waterleven van giftige stoffen?

afbeelding

Kinderen spelen met water in een wadi

Welke gevolgen zijn er voor je gezondheid?

De bodem is niet overal schoon. Wonen of werken of je vrije tijd doorbrengen op een locatie met vervuilde grond geeft bijna nooit ernstige gezondheidsproblemen. Daarvoor krijg je meestal te weinig van de chemische stoffen uit de bodem binnen.

In Nederland komt er schoon water uit de kraan, dat je zo kunt drinken.  Dat willen we graag zo houden. Daarom is er veel aandacht voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en het grondwater, want dat zijn de bronnen van ons drinkwater.

PFAS vormen wél een risico voor je gezondheid en voor het milieu. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat mensen in Nederland via voedsel en drinkwater teveel PFAS binnen krijgen. Hier kun je zelf weinig aan doen. In sommige gebieden kun je zelf wel extra blootstelling aan PFAS voorkomen. Zoals omwonenden van de DuPont/Chemours-fabriek in Dordrecht beter geen groenten en fruit eten uit hun tuinen. In Helmond geldt dat voor het eten van groenten uit een specifiek volkstuincomplex én voor zwemmen in een recreatieplas.

Veilig zwemmen

Kinderen zwemmen in buitenwater

Zwemmen in buitenwater, zoals in zee, recreatieplassen, meren of ander water is heerlijk. Maar je kunt niet overal zwemmen. Soms is het niet veilig, bijvoorbeeld als er veel schepen varen, als het hard stroomt of als er scherpe voorwerpen onder water liggen. De waterkwaliteit moet goed zijn, want van vervuild zwemwater kun je huidklachten en last van je ogen krijgen. Of problemen met je maag of darmen of zelfs een infectieziekte oplopen.  Check zwemwater.nl voor je gaat zwemmen. Op ongeveer 700 officiële buiten zwemwaterlocaties vindt controle van de waterkwaliteit plaats.  Die plekken staan op de kaart.

Lood in de bodem

Kind speelt met modder

Je ziet het niet, maar vooral in oude wijken in steden kan in de bodem te veel lood zitten. Dat kan slecht  zijn voor je gezondheid. Vooral jonge kinderen zijn gevoelig voor lood. Als zij daar te veel van binnenkrijgen, kan dat nadelig zijn voor hoe goed ze kunnen leren. Woon je in een oude stadswijk?  Let op lood: laat iedereen handen wassen na het buiten spelen of tuinieren. Zorg voor schoon speelzand, dek de grond in je tuin af met een schone laag en teel je groente in bakken met schone grond. 

Drinkwaterkwaliteit

Kind drinkt water uit een fonteintje

Grondwater en oppervlaktewater vormen de bronnen voor het Nederlandse drinkwater. Schoner water heeft minder zuivering nodig voordat het als drinkwater geschikt is. Daarom is het gunstig als het oppervlaktewater zo min mogelijk verontreinigingen bevat, zoals mest, zware metalen, bestrijdingsmiddelen en resten van medicijnen. Te hoge concentraties geven ook schade aan de planten en dieren in het water.
Pomp je zelf water op om als drinkwater te gebruiken? Let dan extra goed op de kwaliteit van het grondwater.

Afbeelding

Groente telen in een moestuin

Wat kun je zelf doen?

In je eigen tuin kun je duurzaam tuinieren. Maar ook zonder tuin kun je zorgen voor een gezonde bodem. Koop producten die met respect voor de bodem geproduceerd zijn. Zoals biologisch geteelde groente en fruit en bloemen.

Afval hoort niet in de natuur, in het water of in de bodem. Meld zwerfvuil bij je gemeente of boswachter. Of doe mee aan de Landelijke Opschoondag en maak sámen met anderen een gebied zwerfafvalvrij. Helaas is de natuur soms een dumpplaats voor afgedankte huisraad, bouwmaterialen of drugsafval. Neem contact op met de politie bij een illegale dumping of verdachte situatie.

Afbeelding

Man wandelt met honden in uiterwaarden

Beleid voor schoon water en een gezonde bodem

Schoon water en een goede bodemkwaliteit zijn niet vanzelfsprekend. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken samen aan beleid en beheer.

Zorgdragen voor een goede waterkwaliteit staat centraal in de Kaderrichtlijn Water (KRW) en bij de  Delta-aanpak Waterkwaliteit. Aandacht voor de bodem is er in het Programma Bodem en Ondergrond. Want ook in de ondergrond gebeurt steeds meer. Behalve het winnen van drinkwater, de aanleg van kabels, leidingen of tunnels, vindt daar ook de opslag van warmte en koude plaats. Afspraken over het gebruik van de ruimte zijn nodig om de bodemkwaliteit goed te houden.

Begin 2024 gaat de Omgevingswet in. De Omgevingswet bundelt en vernieuwt de  wetten over de leefomgeving. Daaronder valt ook grotendeels de wet- en regelgeving over bodem en water en veel andere thema's.

Kijk ook eens bij

Natuur

groen en water persoon staat aan rand van meer

Biodiversiteit en natuur doen ertoe. 

Verbindingen groen en water

ecoduct

Natuur staat in verbinding met elkaar door natuurbruggen, tunnels of aquaducten. Groen en water verbindt mensen en natuur met elkaar. 

Kennis groen en water

sculpture bemost

Lees meer over de achtergrond van een groene en waterrijke omgeving.