Hoeveel geluid maken vliegtuigen?

Stel: een groot passagiersvliegtuig vliegt 500 meter boven je hoofd. Hoeveel geluid maakt dat vliegtuig dan? Het geluidniveau van zo’n groot passagiersvliegtuig is grofweg vergelijkbaar met dat van een goederentrein die met 90 kilometer per uur op een afstand van 25 meter langs je rijdt (90 decibel). Het geluid hangt af van het type vliegtuig. Straaljagers maken een heftig geluid waar je van kunt schrikken. Het geluid van een militaire helikopter kan zo hard zijn dat een gesprek buiten even niet mogelijk is. Wat je precies hoort, hangt ook af van:

  • de afstand tussen jou en het vliegtuig 
  • het type vliegtuig  
  • hoe hoog het vliegtuig vliegt 
  • het weer 
  • de omgeving
  • de beleving van hinder (zie onder) 

In de nabije omgeving van de luchthaven Schiphol is overdag bijna continu vliegtuiggeluid hoorbaar. Dit geldt zeker in de piekperiodes zoals de zomervakantie.

Afbeelding intro

Welke luchthavens zijn er?

Naast Schiphol zijn er vier andere luchthavens van ‘nationale betekenis’ volgens de Wet luchtvaart;

  • Maastricht Aachen Airport 
  • Rotterdam The Hague Airport 
  • Groningen Airport Eelde 
  • Eindhoven Airport 

In 2022 waren er 422.000 vliegtuigbewegingen op Schiphol. Dat is bijna het dubbele van het aantal in 2020. Toen waren er ruim 241.000 vliegbewegingen. In 2020 waren er minder vliegbewegingen door de coronamaatregelen. In de figuur staat ook het aantal vliegbewegingen van de andere vier luchthavens in 2022.


Vliegbasis Volkel, Gilze-Rijen en Deelen zijn voorbeelden van militaire luchthavens. En dan zijn er nog regionale luchthavens zoals Vliegveld Hilversum en Ameland Airport Ballum. Op deze luchthavens zijn vooral les- en oefenvluchten, privévluchten en rondvluchten. Ook deze luchthavens kunnen hinder geven, maar vaak minder dan rond Schiphol en Eindhoven. Zelf last van geluidhinder? Bekijk op de website Vliegtuiggeluid welk meldpunt elke luchthaven heeft.
 

afbeelding

een kaart van nederland met daarop metgrotere en kleinere blauwe bollen aangegeven hoeveel vliegbewegingen er zijn van en naar de NL luchthavens

Geluid van vliegverkeer

screenshot van de geluid van vliegverkeer kaart met legenda ernaast

Bekijk de berekening van geluid rond vijf grote burgerluchthavens en acht militaire luchthavens, waarvan één in Duitsland (Geilenkirchen).  

Ernstige geluidhinder door vliegverkeer

screenshot van de ernstige geluidhinder vliegtuigen kaart

Kijk hoeveel mensen geluidhinder hebben in jouw buurt. 

Geluid van Schiphol

Bekijk de berekening van geluid rond Schiphol. De kaart is gemaakt voor de richtlijn Omgevingslawaai. 

Geluid Schiphol 's nachts

screenshot van de kaart geluid van schiphol 's nachts uit 2019

Geluid rond Schiphol tussen 23:00 en 7:00 uur. De kaart is gemaakt voor de richtlijn Omgevingslawaai.

Drone no-fly zones

screenshot van de drone no-fly zone kaart

Op deze kaart zie je waar in Nederland je niet of beperkt met een drone mag vliegen.

Hinder en slaapverstoring door vliegtuiggeluid

Lawaai in onze woonomgeving veroorzaakt hinder en slaapverstoring. GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)’en, CBS Centraal Bureau voor de Statistiek (Centraal Bureau voor de Statistiek) en het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) onderzoeken elke vier jaar de gezondheid van de Nederlandse bevolking. In de Gezondheidsmonitor van 2020 is aandacht besteed aan hinder door vliegverkeer. Landelijk gezien heeft 3,7% van de volwassenen last van ernstige geluidhinder door vliegverkeer. En 1,6% heeft last van een ernstig verstoorde slaap. In gebieden waar veel geluidhinder is, ervaren mensen ook veel slaapverstoring.


In de buurt van luchthavens liggen deze percentages hoger. In Aalsmeer ondervond 40% van de bevolking in 2020 ernstige geluidhinder door vliegverkeer. Zuid-Limburg is ook een regio waar veel mensen geluidhinder door vliegverkeer ervaren. In bijvoorbeeld de gemeente Beekdaelen ondervindt 47% van de mensen ernstige geluidhinder en 18% ernstige slaapverstoring. Ook helikopters en drones zorgen soms voor overlast. 

afbeelding

Vliegtuig over flatgebouw van onderaf gezien

De beleving van hinder

In 2022 hebben 28 deelnemers in zeven gebieden geluid gemeten onder vliegroutes van en naar Schiphol. Ze hielden ook de beleving van acute hinder bij. In groepsgesprekken gaven deelnemers aan dat vliegtuiggeluid hun leven sterk beïnvloedt of zelfs ontwricht. Ze liggen bijvoorbeeld ’s nachts wakker of gebruiken oordoppen of slaapmiddelen. Sommigen zeiden op vakantie te moeten gaan om te herstellen. Het gaat voor omwonenden vaak niet (alleen) om het geluidniveau, maar ook om aantallen vluchten, om vluchtblokken en de totale rust tussen deze vluchtblokken. Ook geluidspieken zorgen voor hinder, vooral als het geluid boven de 75 dB(A) uitkomt.  

Niet iedereen ervaart steeds evenveel hinder. Het ene moment kun je er meer last van hebben dan het andere moment. Sommige mensen zijn gevoeliger voor geluid dan andere mensen. Het maakt ook uit of je iets kan doen aan het geluid, hoe voorspelbaar het is en wat je (verder) van je woonomgeving vindt. Het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) adviseert om mensen duidelijkheid te geven over de toekomstige hoeveelheid geluid. Ook moet duidelijk zijn wat eraan gedaan wordt (bijvoorbeeld woningisolatie) en of dat ook voor jou geldt. Dat kan de hinder verminderen

afbeelding

Andere gezondheidseffecten van vliegtuiggeluid

Langdurige hinder en slaapverstoring kunnen leiden tot een hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten. Waarschijnlijk speelt stress hierbij een rol. Naar schatting overlijden jaarlijks ongeveer 10 mensen aan een hart- en vaatziekte door vliegtuiggeluid. Dit is een schatting uit onderzoek van het RIVM(PDF). Bij mensen die al lijden aan een hart- en vaataandoening kunnen de klachten verergeren. Op scholen met een hoge blootstelling aan geluid is vaker sprake van een leesachterstand. De leerprestaties van kinderen kunnen dus lijden onder vliegtuiggeluid.

 

Afbeelding

man in camouflage outfit naast de neus van een straaljager

Meten en berekenen van geluid

Op onze kaarten vind je de gemiddelde berekende geluidbelastingniveaus voor alle vliegbewegingen over een jaar. Maar hoeveel geluid is er nu? Dat kun je voor Schiphol bijvoorbeeld zien op de website van Noise Monitoring Schiphol (NOMOS). Op 41 meetpunten wordt continu het geluid gemeten. Het getal in het bolletje geeft aan hoeveel geluid een overvliegend vliegtuig op dat moment maakt, uitgedrukt in decibellen dB(A). Rotterdam en Eindhoven hebben ook websites met schattingen van vliegtuiggeluid op dit moment. 


Geluidmetingen spelen geen directe rol in regelgeving rond vliegtuiggeluid, maar berekeningen wel. De minister van Infrastructuur en Waterstaat wil zowel de metingen als de berekeningen verbeteren. Dit gebeurt in de Programmatische Aanpak van het Meten van Vliegtuiggeluid (PAMV). Er wordt binnen de PAMV niet alleen naar Schiphol, maar ook naar de andere luchthavens van nationale betekenis gekeken. 

Afbeelding

Hoeveel geluid is toegestaan?

In de Wet luchtvaart staan regels om geluidhinder in de omgeving te voorkomen. De wet omschrijft ook de vergunningverlening aan luchthavens. Het gaat bijvoorbeeld om; 

  • een maximumaantal vliegtuigbewegingen
  • regels aan het baan- en luchtruimgebruik
  • grenswaarden voor de berekende geluidbelasting op jaarbasis

Regels in luchthavenbesluiten

De regels verschillen per luchthaven. Elke luchthaven heeft een eigen luchthavenbesluit.  Schiphol heeft als enige twee besluiten: het Luchthavenverkeersbesluit (LVB) Schiphol en het Luchthavenindelingbesluit (LIB). In het LIB staat bijvoorbeeld in welk gebied rond de luchthaven geen nieuwe woningen worden gebouwd. En het berekende geluidniveau moet onder een bepaalde waarde liggen in zo’n gebied. Er zijn geen normen voor de geluidbelasting op individuele woningen.
 

Geluid in de toekomst

Het kabinet wil naar een betere balans tussen het belang van een goede internationale luchthaven en het belang van een gezonde, prettige leefomgeving. Daarom liggen er plannen voor Schiphol voor:

  • minder vliegtuigbewegingen per jaar
  • minder vluchten
  • minder lawaaiige toestellen in de nacht
  • gebruiken van start- en landingsbanen die de minste overlast veroorzaken

De maatregelen worden nu voorgelegd aan de Europese Commissie. Bekijk het laatste nieuws over de plannen op de website ‘Luchtvaart in de toekomst’. Het kabinet is vastbesloten om te komen tot regelgeving waar omwonenden zich op kunnen beroepen, en om de geluidshinder rond Schiphol te verminderen. Ook voor andere luchthavens liggen er plannen om hinder tegen te gaan. Eindhoven Airport heeft bijvoorbeeld een maximum aantal vluchten in 2026 en 2027 en laat vanaf 2030 alleen nieuwe en stillere vliegtuigen toe.
 

Kijk ook eens bij

Windturbines

Een rij windturbines die vlakbij huizen staan

Nu we overschakelen op duurzame energie, zie je steeds meer windturbines. De motor en wieken maken geluid dat tot hinder kan leiden.

Treinverkeer

Goederentrein rijdt onder viaduct door

Ruim 2 miljoen mensen in Nederland wonen minder dan 300 meter van het spoor. Dat kan overlast geven. 

Wegverkeer

Verkeer, vrachtauto's personen auto's op A2

Wegverkeer is de belangrijkste bron van geluidhinder.