afbeelding
Windturbinegeluid
Je ziet ze steeds meer: windmolens. Ook wel windturbines genoemd. Op land en op zee. Ze wekken duurzame elektriciteit op. De hoeveelheid geluid hangt af van de wind en kenmerken van de turbine en omgeving. Op 100 tot 300 meter is het geluid vaak ongeveer even hard als dat van een koelkast (40 dBA) of airconditioning (50 dBA). Dichterbij -en op de hoogte van de as- is meer geluid, zie de figuur uit een factsheet van het RIVM (RVO, 2016). De geluidsniveaus dalen in werkelijkheid ook na 300 meter, als je verder van de windturbine af beweegt. Dat zie je niet in deze vereenvoudigde figuur. De geluidsbelasting verschilt dus van plek tot plek en van moment tot moment. Hoeveel geluid maken windturbines in jouw omgeving, gemiddeld over een jaar? Bekijk de schatting op onze kaart.
Zwiepend geluid
Het geluid van windturbines bestaat uit het geluid van de draaiende wieken en geluid van de apparatuur. Het eerste omschrijven mensen vaak als een zwiepend of stampend geluid. Het hangt van de wind af hoe hard dat geluid is. Het verschil tussen net aan en voluit draaien is zo’n 10-15 dBA. Als er 10 dBA bij komt, wordt omgevingsgeluid vaak als twee keer zo hard ervaren.
Windturbines zijn ’s nachts vaker en beter hoorbaar. Dat komt doordat verkeersgeluid afneemt. Het geluid van windturbines valt dan meer op. Het kan ook komen doordat 's nachts de wind op grotere hoogte toeneemt. Grotere en hogere windturbines maken meestal niet meer geluid dan kleine windturbines.
Ook trillingen, slagschaduw en knipperende lichten kunnen hinder geven. Hier hebben we het alleen over geluid van windturbines. Windturbines maken -net als veel andere bronnen- ook laagfrequent geluid. Dat is geluid met heel lage tonen, ook wel bromtonen genoemd. Lees hier meer over in de factsheet laagfrequent geluid of de pagina Laagfrequent geluid en bromtonen op rivm.nl.
Hinder door het geluid van windturbines
Het is aangetoond dat het geluid van windturbines kan leiden tot hinder. Hoe harder het geluid, hoe meer hinder mensen kunnen ervaren. Het gaat dan om gevoelens zoals afkeer, boosheid of onbehagen. Een landelijk onderzoek uit 2022 laat zien dat 0,1% van de inwoners ernstige hinder ervaart van windturbinegeluid. Dat is een landelijk gemiddelde voor mensen van 16 jaar en ouder. In de directe omgeving van een windturbine kan meer hinder voorkomen.
Mensen reageren verschillend op geluid. De één heeft er last van en de ander niet. Het maakt bijvoorbeeld uit hoe mensen denken over windturbines en hoe gevoelig ze zijn voor geluid. Opvallend is dat hinder door windturbines bij lagere geluidsniveaus voorkomt dan hinder van bijvoorbeeld wegverkeersgeluid.
Het maakt ook uit of en hoe mensen betrokken worden bij de plannen voor nieuwe windturbines. En of ze kunnen delen in de winst die windenergie oplevert. De overheid stimuleert deelname van omwonenden. Als mensen mee kunnen beslissen of mede-eigenaar zijn, kan de ervaren hinder minder zijn.
Afbeelding
Andere gezondheidseffecten
Hinder is het belangrijkste gezondheidseffect van windturbinegeluid: er is een duidelijk verband aangetoond. Het is ook onderzocht of mensen slechter slapen door windturbinegeluid. In sommige studies werd een verband gevonden, in andere niet. Er is dus niet genoeg bewijs voor een rechtstreeks effect van windturbinegeluid op de slaap. Maar mensen die hinder ervaren hebben in verhouding wel vaker last van slaapverstoring dan mensen die niet gehinderd zijn.
Klachten door stress
Voor andere gezondheidseffecten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en effecten op de mentale gezondheid is onvoldoende bewijs gevonden. Maar chronische hinder is een stressor die kan leiden tot andere gezondheidsklachten. Het kan daarbij gaan om bijvoorbeeld hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid.
Afbeelding gezondheidseffecten
Afbeelding
Hoeveel geluid is toegestaan?
Er bestaan tijdelijk geen landelijke, wettelijke normen voor windturbinegeluid. Tot halverwege 2021 golden er wél normen in het Activiteitenbesluit milieubeheer. Het geluidsniveau op woningen mocht niet hoger zijn dan 47 dB Lden en 41 dB Lnight. Het eerste is een gemiddelde over 24 uur, het tweede gaat over de nacht (23 uur tot 7 uur). Maar de Raad van State heeft bepaald dat deze normen ongeldig zijn totdat de effecten op het milieu goed zijn beoordeeld. Halverwege 2023 besluit de politiek over nieuwe, landelijke normen. In het regeerakkoord staat dat er (ook) een afstandsnorm komt. Dan wordt mogelijk afgesproken wat de minimale afstand tussen nieuwe windturbines en huizen moet zijn.
In de tussentijd moet het bevoegd gezag (de gemeente en/of provincie) zelf bepalen en onderbouwen welke norm hij gebruikt. Windturbines moeten:
• voldoen aan alle geldende regelgeving voor de veiligheid;
• zo min mogelijk overlast veroorzaken;
• zo goed mogelijk passen in natuur en landschap.
Plannen voor de toekomst
Op onze kaart van 2021 staan zo’n 3150 windturbines; 2600 op land en 550 op zee. Ook kleinere windturbines, bij boerderijen tellen mee. Er komen meer windturbines bij, vooral op zee. In het Klimaatakkoord staat dat we in 2030 70% van alle energie uit zon en wind halen.
Nederland is onderverdeeld in 30 regio’s en elke regio maakte een plan om dat doel te halen. Zo’n plan heet een Regionale Energiestrategie (RES). Daar staat in hoeveel windturbines en zonnepanelen nodig zijn en waar mogelijk plek is. Kijk wat jouw regio voor plannen heeft. Je kan grote, geplande energieprojecten ook vinden bij Bureau Energieprojecten. Het is belangrijk dat alle partijen sámen bepalen waar de windturbines komen te staan.
afbeelding
Interessante websites
- Delen in de winst van schone energie? Alles over energiecoöperaties bij Milieucentraal
- Zet ook de knop om: bespaar zelf op energie
- RIVM vragen en antwoorden over gezondheidseffecten
- Belangenvereniging voor omwonenden van windturbines
- RIVM-pagina over Laagfrequent geluid en bromtonen
- Bekijk de plannen voor windenergie op zee
Kijk ook eens bij