Onze nieuwe geluidskaarten staan online. De totaalkaart geeft het gemiddelde geluidsniveau van alle geluidsbronnen (wegverkeer, treinverkeer, vliegtuigverkeer, industrie en windturbines) bij elkaar opgeteld. Ook zijn er nieuwe kaarten per geluidsbron. Vanwege de coronamaatregelen lieten de jaren 2020 en 2021 een ander beeld zien. Er werd minder gereden en gevlogen, dus er was ook minder geluid. Dit stelde ons ook voor de vraag: hoe gaan we hier mee om?
Onze geluidskaarten worden meestal om de vijf jaar geactualiseerd, vanwege de verplichtingen vanuit de European Noise Directive (END). Zo ook dit jaar, na de vorige peildatum in 2017. Betrokken overheden, Schiphol en Prorail leverden gegevens aan om te kijken aan hoeveel geluid mensen zijn blootgesteld. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) maakte met deze -en aanvullende gegevens- nieuwe geluidskaarten die nu in de Atlas staan. Het voordeel van ‘onze’ kaarten is dat ook gemeentewegen erop staan en we geluidsbronnen bij elkaar optellen. Voor de END worden ook kaarten gemaakt, maar die zijn nog niet allemaal beschikbaar en niet allemaal landsdekkend.
Bekijk op de Atlas snel de nieuwe totaalkaart én de kaarten per geluidsbron. Het is helaas niet zo dat de gegevens van de verschillende bronnen allemaal uit hetzelfde jaar komen. Dat was ook niet zo op onze vorige kaart, die de periode 2008-2020 besloeg. Vooral de jaren van windturbinegeluid (2020, elk jaar een update) en industrie (2008) liggen ver uit elkaar. De END geldt namelijk niet voor alle geluidsbronnen. Dit keer verschillen de peiljaren nóg meer (2008-2021) vanwege een correctie voor de coronamaatregelen.
Jaartallen brongegevens geluid
| Geluidsbron | Data vorige kaart | Data nieuwe geluidskaart | |
|---|---|---|---|
| Verkeersintensiteiten | Kenmerken | ||
| Wegverkeer | |||
| Rijkswegen | 2017 | 2019 | 2021 |
| Provinciale en gemeentelijke wegen | 2017 | 2020 | 2020 |
| Spoor (hoofdspoornet) | 2016 | 2019 | 2021 |
| Industrie | 2008 | 2008 | |
| Windmolens | 2020 | 2021 | |
| Vliegverkeer | 2016 | 2016 (en 2020 als losse kaart) | |
Minder verkeersgeluid in de coronajaren
Je herinnert je vast de stille wegen nog in coronatijd, terwijl nu het verkeer weer toegenomen is. Om een zo goed mogelijk beeld van de huidige situatie te geven, blijven we daarom bijvoorbeeld de vlieggegevens van 2016 gebruiken in de nieuwe totaalkaart. Om verwarring te voorkomen, leggen we hier de gemaakte keuzes per geluidsbron uit.
Geluid van wegverkeer (2019-2021)
Voor wegverkeer heeft de rijksoverheid ervoor gekozen om de verkeersintensiteiten van rijkswegen van 2019 te gebruiken voor de END. Dat was het jaar vóór corona. Het gaat dan dus om het aantal motorvoertuigen per uur op rijkswegen. De gegevens over de kenmerken van die wegen, bijvoorbeeld of er geluidsschermen staan, komen wél uit 2021. RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) heeft deze aanpak overgenomen.
Voor gemeentelijke en provinciale wegen zijn alle gegevens (intensiteiten en wegkenmerken) uit 2020. Mogelijk zijn die intensiteiten dus wél beïnvloed door de coronamaatregelen. Het verschil in intensiteiten tussen rijks- en andere wegen is in werkelijkheid dus iets kleiner dan de kaart suggereert.
Wat zie je op de nieuwe kaart van wegverkeergeluid?
Op de nieuwe kaart Geluid van wegverkeer zie je dat de werkzaamheden bij het buurtschap Usselo, bij Enschede voltooid zijn. De nieuwe N-18 (blauwe pijl) is aangesloten op de snelweg A-35. Het verkeer – en dus het geluid- rond de Haaksbergerstraat (groene pijl) is daardoor afgenomen. Je ziet wat minder geluid (onderbreking van de rode lijn) net voor de N18 de A-35 bereikt. Daar staan geluidsschermen.
Uitsnede uit de oude (links) en nieuwe kaart van wegverkeersgeluid (rechts) bij Usselo
Geluid van treinen (2019-2021)
Voor treinverkeer heeft Prorail dezelfde aanpak gekozen als de rijksoverheid voor verkeer van rijkswegen. RIVM heeft deze aanpak overgenomen. Gegevens over het aantal treinen per uur komen dus uit 2019. Maar gegevens over de kenmerken van het spoor komen uit 2021. Net als voor wegverkeer berekende het RIVM de hoeveelheid treingeluid met het STAMINA model. Spoorbruggen lichten rood tot donkerrood op. Daar is gemiddeld meer treingeluid.
Wat zie je op de nieuwe kaart?
Op de nieuwe treingeluidkaart kun je het effect zien van geluidsmaatregelen die de afgelopen jaren genomen zijn. Zo zie je minder geluid langs de Genteldijk in Geldermalsen waar geluidsschermen geplaatst zijn. Onderin de kaart zie je meer geluid (een groter rood oppervlak), precies waar het geluidsscherm ophoudt. Deze maatregel was onderdeel van het Meerjarenprogramma Geluidsanering.
Foto en uitsnede uit de nieuwe geluidskaart van treinverkeer (Genteldijk, Geldermalsen) waar nieuwe geluidsschermen zijn geplaatst
Geluid van vliegverkeer; 2016 in totaalkaart, 2020 als losse kaart
Het RIVM maakte een nieuwe kaart van het geluid van luchthavens met gegevens van het Nationaal Lucht en Ruimtevaartcentrum (NLR) uit 2020. Je ziet gelijk dat het geluid van bijvoorbeeld Schiphol in 2020 veel lager was dan in 2016, als je onze oude en nieuwe kaart naast elkaar legt.
Uitsnede uit de oude totaalkaart (links) en nieuwe geluidskaart van vliegverkeer (2020)
Halvering van het aantal vluchten in 2020
In 2016 zie je een groot, rood gebied rond Schiphol. Daar zijn de geluidsniveaus gemiddeld meer dan 66 dB. In 2020 was dat alleen rond een paar start- en landingsbanen het geval. Waar Haarlem, Uithoorn en Mijdrecht in 2016 nog rood kleurden door vliegverkeer, was dat in 2020 niet het geval. In 2016 waren er dan ook bijna 500.000 vliegtuigbewegingen op Schiphol, waar in 2020 de teller bleef steken op 236.000. In 2021 waren er 280.000 vliegtuigbewegingen en dit jaar gaan we weer richting de 450.000, als je de cijfers tot en met oktober ziet. Voor een inschatting van het vliegtuiglawaai vandaag de dag denken we daarom dat 2016 een representatiever beeld geeft dan 2020. Daarom kiezen we ervoor in de totaalkaart van geluid voor vliegverkeer de oude data te blijven gebruiken.
We nemen de kaart van 2020 wel als losse kaart op in de Atlas. Op de vliegtuigkaart staan overigens ook regionale luchthavens zoals Lelystad Airport en Maastricht Aachen Airport. Ook militaire vliegbases, zoals Volkel, staan op de kaart.
Uitsnede uit totaalkaart met de windmolenparken op zee
Windturbines (2021) en industrie (2008)
Op de kaart van 2021 staat het windturbinegeluid van z’n 2.600 windturbines op land. In 2020 waren dat nog 2.200 turbines. Op de nieuwe totaalkaart vallen gelijk de windturbines op de Noordzee op. Wil je weten hoeveel turbines daar nog bijkomen? Kijk dan op het Noordzeeloket. Op land kwamen er bijvoorbeeld turbines bij langs de Hoge Vaart in Zeewolde (links, omcirkeld). Ook het grootste windpark op land - de Wieringermeer - kreeg enkele turbines erbij (rechterplaatje). De teller staat daar nu op 99 molens. De gegevens van deze kaart komen van Windstats en updaten we elk jaar. Tot nu toe stond 2020 in de totaalkaart, waar we nu 2021 van hebben gemaakt.
Voor industrie moeten we het helaas nog steeds doen met gegevens uit 2008. Er is geen landelijke update voorhanden, doordat dit geluid tot nu toe niet onder de END viel. Agglomeraties verzamelden dit jaar wél informatie over industriegeluid voor de END. Misschien komen er binnenkort dus kaarten beschikbaar.