Don Zandbergen, adviseur Funderingsproblematiek bij het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) en teamleider bij Fundermaps, legde uit hoe de kaart op de Atlas Leefomgeving wordt gemaakt en wat je ermee kunt.

FunderMaps is een datagedreven platform dat funderingsrisico’s van gebouwen inzichtelijk maakt en beheersbaar houdt. Het is onderdeel van het KCAF. Samen werkten ze aan de kaart Gebieden met kwetsbare fundering door droogte die is opgenomen op de Atlas Leefomgeving.

Kaart 'Gebieden met kwetsbare fundering door droogte' op de Atlas Leefomgeving

Wat zie je op de kaart?  

Don vertelt: "Met name in het Rijnmondgebied en de Zaanstreek ontstonden op een gegeven moment funderingsproblemen door een combinatie van de bodemsamenstelling en een lage grondwaterstand. Doordat de bodem inklinkt en het grondwater zakt, kunnen houten funderingspalen gaan rotten. De kosten om funderingen te herstellen kunnen soms oplopen tot meer dan 100.000 euro. Een heel kostbaar risico voor de eigenaar van het pand.”

Op de kaart brengt Fundermaps in beeld waar je gebieden vindt met een groot risico voor paalrot. Don legt uit: “Door op de kaart het bouwjaar van panden te combineren met de samenstelling van de bodem geeft dat een eerste beeld van mogelijke funderingsproblemen. De panden die gebouwd zijn na 1970 hebben een lager risico. Omdat er na 1970 niet veel meer werd gebouwd met houten palen. Huizen gebouwd voor 1970 hebben een groter risico."

Op de kaart zie je het percentage huizen dat voor 1970 zijn gebouwd. En je ziet op de kaart of die huizen in een kwetsbaar gebied staan. Zo krijg je een beeld in welke gebieden huizen een grotere kans hebben op houten funderingspalen en mogelijk paalrot.

Gebieden met kwetsbare fundering door droogte: in dit postcodegebied is meer dan 80 procent van de panden voor 1970 gebouwd. 

 

Wat kun je met de kaart?

Sinds 2015 staat de kaart 'Gebieden met kwetsbare fundering door droogte' online. Het bouwjaar en het type bodem bepaalt op de kaart het risico. Don legt uit: “Ligt jouw toekomstige huis in een kwetsbaar gebied? Dan is het goed om voordat je een huis gaat kopen te kijken naar de fundering. Achterhaal het funderingstype met bouwtekeningen en vraag of er problemen zijn bij het pand of in de wijk. Zodat je zeker weet dat jouw pand wel of geen risico loopt. Natuurlijk kan een huis in een risicogebied liggen, maar bijvoorbeeld niet met houten palen gebouwd zijn. De kaart kun je dus wel gebruiken om in te schatten in welke gebieden een huis meer risico loopt. Maar niet of er daadwerkelijk funderingsproblematiek en dan specifiek paalrot aanwezig is.” 

Welke data over funderingsproblematiek is er nog meer? 

Don legt uit dat paalrot niet het enige funderingsprobleem is dat vaak voorkomt. “Inmiddels hebben wij ontdekt dat de funderingsproblematiek veel complexer is.” Zo’n 370.000 huizen in Nederland hebben houten funderingspalen en een groot deel daarvan loopt risico op paalrot. Maar er zijn meer funderingsrisico’s dan de kaart ‘Gebieden met kwetsbare fundering door droogte' toont. Wij denken dat meer dan 500.000 woningen in Nederland een verhoogd risico lopen op andere funderingsschade. Denk bijvoorbeeld aan bacteriële aantasting, waarbij de bacterie het hout van binnenuit opeet. Soms wel tot 200 of 300 millimeter doorsnee. Dan houd je uiteindelijk van je houten paal maar een bezemsteel over.”

Hieronder zie je dat naast paalrot en bacteriën ook het ophogen van de grond, optrekkend vocht en zogenaamde verschilzakking (een huis komt letterlijk scheef op de bodem te staan) kunnen optreden. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bron: Presentatie Don Zandbergen over funderingsproblematiek op de kaart. Overzicht van diverse funderingsrisico’s

Don  licht toe dat Fundermaps ook steeds meer kijkt naar klimaatverandering, want dat speelt een belangrijke rol bij funderingsrisico’s. Zo hebben we in Nederland steeds vaker te maken met extreem weer. Met meer nattere en tegelijkertijd ook langere droge periodes. “Binnenkort komt er een nieuwe funderingskaart aan”, vertelt Don enthousiast. “Wij denken dat de tijd rijp is voor een uitgebreidere kaart. Fundermaps is nu bezig met een kaart met meer informatie over een pand in plaats van een gebied. Bijvoorbeeld hoe hoog is een fundering aangelegd? Wij werken nu ook met diverse data, van onder anderen makelaars, taxateurs en bewoners zelf. Ook werken wij met satellietdata over de verzakking van panden op landelijk niveau. En AI als hulpmiddel kan in deze tijd natuurlijk ook niet ontbreken.” 

Hoe belangrijk is funderingsproblematiek? 

“Funderingsproblematiek krijgt steeds meer aandacht”, geeft Don aan. Nog maar drie jaar geleden speelde het alleen in bepaalde regio’s en niet landelijk. Maar in oktober 2023 gaf Hugo de Jonge de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) de opdracht om meer onderzoek te doen naar funderingsproblematiek. 

In 2024 kwam vervolgens het rapport Goed gefundeerd uit. Daarin werd duidelijk dat, gebaseerd op de FunderMaps-database, funderingsproblematiek speelt bij meer dan 500.000 woningen in Nederland en dus een belangrijk probleem is. Sommige panden zijn toe aan herstel. Met de uitkomsten van het onderzoek kijkt het Ministerie van Binnenlandse Zaken nu naar een goede aanpak om aan de slag te gaan met de resultaten. Oftewel: het onderwerp leeft! Don sluit af: “Maar funderingsproblematiek verdient nog meer aandacht in Nederland.”