Dit voorjaar was Atlas-medewerker Dieneke Schram-Bijkerk met haar gezin op Texel. Gaat het over Texel, dan gaat het over vogels. Een merel of een pimpelmees herkennen, dat lukte Dieneke nog wel. Maar op Texel vliegen zoveel soorten. Met de ‘vogelontdekbox’ van IVN en het Verkade-album van Jac. P. Thijsse gingen Dieneke en haar zoons op ontdekkingstocht. Maar ze ontdekten nog meer in de lucht!
Gaat het over Texel, dan gaat het al gauw over vogels. “Drietenige strandlopertjes, zo wit, alsof ze pas uit een meelzak kwamen, bontbekpleviertjes met oranje poten en snaveltjes, kanoeten, mooi in het rode zomerkleed en nog een massa ander klein gedoe”. Dit schreef natuurbeschermer en onderwijzer Jac. P. Thijsse over de Schorren op Texel. Vorige maand verschenen zijn wandeldagboeken ("Nu ga is er eens op uit" 1884-1889). Toen was hij een jonge onderwijzer in Amsterdam. Later woonde hij twee jaar op Texel. Dat leverde een prachtig Verkade-album op (1927).
Bijna 100 jaar oude reisgids
Ik had het Verkade-album van Thijsse meegenomen naar Texel, na het lezen van het artikel "Texel met Thijsse" in de Volkskrant. Met zijn prachtige beschrijvingen bracht Thijsse eigenhandig het toerisme naar Texel op gang. “Ook nu nog stappen bezoekers op de veerboot met het Verkade-album onder hun arm”, schrijft de Volkskrant. En ineens voel ik me geen losse moeder uit Houten meer, maar onderdeel van een familie van natuurliefhebbers. Wie op de boot hadden het boek nog meer in hun tas?
De vogelontdekbox
Ik weet eigenlijk niet zoveel van vogels. Ja, we kennen de kauwen die nestelen in de gevel van ons huis. En merels en pimpelmezen kennen we ook wel. Maar de vogels op Texel, da’s toch een heel ander verhaal. Daar vliegen zo veel soorten! Het zou leuk zijn als ik aan mijn kinderen kon vertellen welke het zijn. Daar hebben Landal GreenParks en IVN iets op bedacht: de ‘scharrelkidsboxen’.
Ik leende de box over vogels bij de receptie. Het was een enorme doos, maar ik kreeg ‘m net mee achterop de fiets. Met de kinderen maakte ik de doos open. Er zaten 6 tasjes in, met in elke tas een paar vragen en opdrachten. Ik vond al gauw twee zoekkaarten in de box. Eén voor roofvogels en één voor weidevogels. Handig! Ondertussen hadden de kinderen nog iets leukers ontdekt: een vogelfluitje om zangvogels te lokken. Helaas boekten we niet gelijk resultaat maar dat mocht de pret niet drukken.
Hoe doen pimpelmezen dat?
We lazen een opdracht: “Kijk hoeveel wormpjes of insecten je kan vinden in twee minuten”. Er zat een stopwatch bij en een insectenpotje. De lat lag hoog want we lazen dat pimpelmezen honderden bladluizen en rupsen per dag vangen voor hun jongen. Mmmm…, Sem begint wat te graven met een schepje. Hé, een vliegje komt voorbij, maar laat zich niet vangen. Ah, daar is dan het eerste beestje; een torretje. En dan zijn de twee minuten voorbij. Hoe doen die pimpelmezen dat? Ik heb ineens veel meer bewondering voor vogels die voedsel zoeken!
Op safari
Met de zoekkaarten in de hand speurden we in de lucht. Maar op een ekster en duif na zien we niks bijzonders. Ik moest aan de struiken denken naast het huisje, en aan het bosje verderop. Zou daar niet meer zitten?
Zoon Finn wilde wel met me mee op ontdekkingstocht. Hij was gewapend met de verrekijker uit de box. Ik had mijn eigen kijker en natuurlijk de zoekkaarten. We haastten ons naar het bosje op het park. Daar spitsten we onze zintuigen. We probeerden onze voeten zacht te laten landen. Ja, wat geritsel, een vogel misschien? Oh, alweer weg, maar daar zat ook wat…
Het was reuzespannend. We ontdekten eigenlijk nauwelijks vogels. En de vogels die we zagen, konden we niet thuisbrengen. Les 1 is natuurlijk: neem de tijd als je vogels wilt ontdekken. Maar toch – het bosje was even een oerwoud, vol leven, geritsel en geluiden in plaats van een rijtje bomen langs het park. Ruimte maken voor zo’n ervaring – daar gaat het misschien om met zo’n box.
Tussen duizenden vogels verkeren
Maar ik was ook heel benieuwd naar het vogeltje dat ik elke ochtend zag tijdens mijn ontbijt. Hij zat in lage struiken, eigenlijk vlak naast mij, met alleen het raam ertussen. Lichtgrijs, elegant en met een streepje bij het oog. Hij stond niet op de zoekkaart. En ook niet op de mooie plaatjes - schilderijtjes eigenlijk- in het Verkade-album.
Maar gelukkig hebben we tegenwoordig zoekmachines! Ik speurde op mijn mobiel en ontdekte dat het een tjifjtaf was. Had Thijsse die ook gezien? Had hij een selectie gemaakt van vogels die in het boek moesten komen? Hij schrijft in elk geval: “Het was als een droom om daar zo midden in al die duizenden vogeltjes te verkeren”.
Ik denk een beetje somber dat er nu vast veel minder vogels zijn dan vroeger. Maar later, als we vanaf de vuurtoren richting De Cocksdorp fietsen, zijn wij ook omgeven door vogels. Je ziet het niet op de foto, maar ze waren er wel. Die zon op het water, de ruimte en het gekwetter: ik voel me gelukkig.
Bonus: een bloedmaan
En tijdens onze vakantie verscheen ook de bloedmaan nog! De maan staat dan in de schaduw van de aarde. We twijfelden. Moeten we onze kinderen zo laat op laten blijven? De lucht was bewolkt en geen maan te zien. Maar de lucht trok precies op tijd open. En daar stonden we dan, met ons vijven, met gepoetste tanden in onze pyjama. Ademloos keken we naar de maan en sterren. Als een droom, maar dan in het echt.
Check-Je-Plek
Die sterren – dat doet me denken aan de Atlas Leefomgeving. Met de tool Check-Je-Plek kun je opzoeken hoe je leefomgeving scoort. Ook deze tool geeft geheimen van de lucht prijs. Niet over vogels, zoals Thijsse en de ontdekbox. Nee, het gaat over bijvoorbeeld de luchtkwaliteit en nachtelijk licht.
Ik zie het al: er zijn meer dan 2.000 sterren te zien op Texel, vergeleken met zo’n 800 thuis. En op Texel is de lucht (bijna) twee keer zo schoon als thuis. Ook verder scoort Texel goed; je ziet heel wat meer groene smiley’s dan op mijn thuisadres. Alleen qua voorzieningen scoort Texel minder goed. Geen probleem: ik heb alle tijd om naar de winkel te fietsen en de kinderen hoeven nu niet naar school. Of het nu 1927 is of 2021: het is goed toeven op Texel.
Meer informatie?
- Wist je dat je ook veel botten kunt vinden op Texel? Lees erover in Texel botteneiland (Nature Today, 2015)
- Krijg een nog beter beeld van jouw leefomgeving met Check je plek 2.0 (Atlas Leefomgeving, 2021)
- Wil jij ook op ontdekkingstocht gaan in je eigen leefomgeving? Doe inspiratie op en lees Domweg gelukkig in een stacaravan (Atlas Leefomgeving, 2021)
- De coördinator van Nature Today, Arnold van Vliet, is trouwens de nieuwe voorzitter van de Heimans en Thijsse Stichting
Beeld: fotoarchief Dieneke Schram-Bijkerk, IVN, Pure Budget, Wikipedia Creative Commons, Aleph (Nature Today)