Afval scheiden

Een nieuw jaar betekent voor de Atlas Leefomgeving nieuwe kaarten. Zo gaan wij dit jaar afval op de kaart zetten. Relatiemanager Bob Smit was betrokken bij het nieuwe thema afval. Waarom afval op de kaart zetten en hoe kun je zelf aan de slag voor een schonere buurt? Vanaf volgend jaar voorjaar kun je het op de Atlas Leefomgeving lezen! Bob geeft alvast een sneak preview. Kijk je mee?

Waarom afval op de kaart?

Met ons platform Atlas Leefomgeving willen wij mensen ondersteunen om passende keuzes te maken die bijdragen aan een gezonde, veilige en duurzame leefomgeving. Als mensen op een verantwoordelijke manier met hun afval omgaan, komt deze gezonde, veilige en duurzame leefomgeving een stapje dichterbij.

De hoeveelheid zwerfafval die in Nederland op straat belandt, is moeilijk te becijferen. Maar deze wordt geschat op 50 miljoen kilo per jaar. En aan de Nederlandse kust is 30 procent van het afval afkomstig van consumenten. 
Dat kunnen sigarettenpeuken zijn, blikjes, maar ook kauwgom en plastic flesjes. Komt dit zwerfafval in ons leefmilieu terecht, dan heeft dat negatieve gevolgen voor mens en dier. Want het duurt vaak lang voor zwerfafval wordt afgebroken. Een sigarettenpeuk heeft daar 20 jaar voor nodig en een blikje wel 50 jaar. Plastic breekt helemaal niet af. Hele kleine stukjes plastic (microplastics) komen zo via de bodem en het water in ons voedsel en drinkwater. Daarnaast kost het veel geld om zwerfafval op te ruimen en ontsiert het de leefomgeving. Zwerfafval op straat staat vaak in de top 3 ergernissen van mensen. Als mensen hun afval niet meer op straat dumpen, wordt onze leefomgeving schoner, veiliger en gezonder.

Maar ook als mensen hun afval scheiden, levert dat veel op. Materialen als plastic, glas en batterijen belanden dan niet in ons leefmilieu. En ze kunnen voor een groot deel worden hergebruikt. Dat bespaart nieuwe grondstoffen, energie en geld en is beter voor onze leefomgeving. Door op de Atlas aandacht te besteden aan afval, willen wij mensen bewuster maken dat de manier waarop zij met hun afval omgaan gevolgen kan hebben voor hun leefomgeving. Maar ook willen wij tips geven hoe zij zelf aan de slag kunnen voor een schonere buurt en leefomgeving.

Hoe begon het?

Bij de Atlas organiseren wij elk jaar innovatiesessies met het team. Tijdens deze sessies wordt veel gebrainstormd. Wat gaat er goed? Wat kan er beter? Op welke ontwikkelingen moeten/willen wij inspelen? In één van die sessies ontstond het idee om afval meer op de kaart te zetten. Zo bedacht, zo gedaan!

Hoe hebben jullie input verzameld?

Bij de Atlas werken wij als platform graag samen met experts uit het werkveld. Door zo de krachten te bundelen, creëren wij een nog beter beeld van het onderwerp. In maart 2020 organiseerde het Atlas-team de eerste inspiratiesessie. Het was leuk om te zien dat er zoveel diverse organisaties aansloten. Er waren experts van overheidsorganisaties RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en Rijkswaterstaat. Maar ook experts van maatschappelijke onderneming ROVA, stichting Nederland Schoon en Milieu Centraal dachten mee. Evenals Zwerfinator Dirk Groot. Hij behaalde met zijn burgerinitiatief in 2019 de eerste plaats in de Duurzame Top 100 van Trouw. Deze was voor het eerst gericht op burgerinitiatieven.  

In de sessie keken de experts onder andere naar hoe zij de doelgroep konden verleiden om verantwoordelijker met hun afval om te gaan. Want het is lastig om mensen te bewegen tot ander gedrag. Het helpt om hierbij nauwkeurig te kijken naar hun persoonlijke motieven

De experts kwamen tot vier doelgroepen. De ‘early adapters’ omarmen vernieuwing en zijn regelmatige bezoekers van repaircafé’s om oude spullen te repareren. De sociale groep komt pas in actie als sociale druk meespeelt. Bijvoorbeeld: “Als mijn buurman het doet, doe ik het ook.” De statusgroep wil pas iets veranderen als die verandering bijdraagt aan hun status. Kunnen ze ergens laten zien dat zij bijdragen aan een beter milieu? En wat is de gewenste status? Als het hip is om een blikje op te rapen, dan doe ik het wél? En dan is er nog de traditionele groep. Die vindt het belangrijk om zich aan regels te houden en komt in actie als de (lokale) overheid regels opleggen.

Het was heel nuttig om zo naar het thema te kijken. Aan welke informatie hebben de verschillende doelgroepen behoefte als het om afval gaat? En wat is nodig om hen bewuster te maken van nut en noodzaak om verantwoordelijker met afval om te gaan?   

Kun je alvast een tipje van de sluier oplichten?

We maken duidelijk waarom afval belangrijk is voor een gezonde leefomgeving. Verantwoordelijk met afval omgaan is een kleine moeite. Maar veel mensen nemen die moeite toch niet, blijkt uit de hoeveelheid zwerfafval die op straat belandt. Door duidelijker de relatie met hun eigen gezondheid te leggen, komen mensen misschien wel tot ander gedrag. Zo vind je straks veel leuke en interessante feitjes over afval het onderwerp op de website. En lees je hoe belangrijk afval is voor een gezonde leefomgeving. 

Op onze kaarten kun je zien dat afval scheiden loont. De gemeenten die geen afval scheiden (geen diftar) betalen meer voor afvalverwerking dan de gemeenten die wel een diftar-systeem hanteren. Zo willen wij in de toekomst met onze kaarten nog veel meer interessante relaties rond afval via onze kaarten inzichtelijk maken. Maar ook delen wij tips om zelf aan de slag te gaan met een schonere buurt en schoner leefmilieu. En delen wij verhalen en initiatieven van andere Nederlanders als inspiratiebron gebruiken. Zo biedt de Schone Rivieren-kaart een overzicht van initiatieven van burgers die bij rivieren afval rapen om de rivieren schoon te krijgen.  

Afvalkaart diftar

Wat mogen Atlassers echt niet missen op de Afval-pagina?

Zelf vind ik de inspirerende voorbeelden het leukst. Daarin vertellen mensen hoe zij zelf in actie zijn gekomen om hun eigen leefomgeving te verbeteren. Op het moment zet de overheid grote stappen in de aanpak van zwerfafval. Daaraan droeg het initiatief van zwerfinator Dirk Groot bij. Hij heeft als lijfspreuk ‘Hasta la vista zwerfafval’ en zet zwerfafval op de kaart. Daarmee zorgde hij, samen met andere afvalrapers,  voor statiegeld op kleine plastic flesjes en hopelijk in het kielzog blikjes. Dit voorbeeld en nog vele anderen zijn leuke inspiratiebronnen om zelf aan de slag te gaan!

Tot die tijd… Hoe kunnen Nederlanders zelf aan de slag met afval?

Nog even wachten dus tot het nieuwe jaar. Maar hier alvast een paar tips om verantwoordelijker met jouw afval om te gaan. Wat kan je doen met het afval in en om je huis? Probeer zoveel min mogelijk afval te creëren. Gun spullen die voor jou geen waarde meer hebben een tweede leven en breng ze naar de kringloopwinkel. En scheid je afval, zodat ‘grondstoffen’ weer hergebruikt worden. Werk net als veel andere mensen ook mee aan een Circulair Nederland.

Ook in jouw buurt kun je iets doen! Neem tijdens het wandelen met hond, buurvrouw of collega een zak mee. Stop daar het zwerfafval in dat je tegenkomt onderweg. Een blokje om voor een schonere buurt dus! Naast de blikjes, mondkapjes en snoepwikkels kom je nog wel eens verloren sieraden of geld tegen.. Je verwondert je wat je allemaal zal vinden!