Een diverse groep professionals nam deel. Van buurtsportcoaches, onderzoekers sport en bewegen, ruimtelijke planners tot aan beleidsmedewerkers en data-analisten. Veel mensen kwamen om inspiratie op te doen: hoe krijgen wij meer mensen in beweging? Hoe kunnen wij onze leefomgeving daarvoor gebruiken? Zo was een vraag van een van de deelnemers: “Hoe richten we de buitenruimte zo in, dat het vanzelfsprekend is om die ruimte te gebruiken?” Ook kwamen er veel vragen over hoe je een diverse groep mensen in beweging krijgt en houdt. Zo werd bijvoorbeeld gevraagd: “Hoe kun je de buitenruimte zo aantrekkelijk mogelijk maken zodat diverse doelgroepen meer gaan bewegen? Wat zijn hierbij tips voor de inrichting van de leefomgeving?”

Bewegen: waarom, hoe en wat?

Tessa werkte mee aan het recente onderzoek van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) over bewegen. Zij is wetenschappelijk onderzoeker Sport, Bewegen en Gezondheid. In haar presentatie lichtte ze toe hoe bewegen bijdraagt aan mentale en fysieke gezondheid. Te weinig bewegen zorgt op dit moment voor 2,3 procent van de totale ziektelast. En jaarlijks overlijden ongeveer 6000 mensen aan het gevolg van aandoeningen gerelateerd aan te weinig bewegen. Voor volwassenen kan te weinig beweging bijvoorbeeld leiden tot depressieve symptomen, hart- en vaatziekten of diabetes.
 

Bewegen is dus heel gezond op verschillende vlakken: mentaal en fysiek en op de korte én lange termijn.  Maar wanneer beweeg je genoeg? Voor kinderen en volwassenen zijn beweegrichtlijnen opgesteld [zie bron 2]. Tessa vertelde: “In 2022, voldeed 44 procent van de Nederlandse bevolking van 4 jaar of ouder aan de beweegrichtlijnen. In en vlak voor de coronaperiode voldeed een groter deel van de Nederlandse bevolking aan de beweegrichtlijnen, maar in 2022 was dit weer gedaald naar het oude niveau van 2016. Dat is zorgelijk.” 

Het streven is dat in 2040 ongeveer 75 procent van de Nederlanders aan de beweegrichtlijnen voldoet. Dat is een grote uitdaging. Want tussen 2001 en 2022 lag het percentage tussen de 40 en 50 procent. Onder andere in veel gemeenten in het zuiden van het land en bepaalde groepen, waaronder mensen met een beperking of huishoudens met een lager inkomen, voldoen mensen nog niet aan de beweegrichtlijnen.  

Genoeg beweging voor iedereen…Wat werkt volgens Tessa? “Diversiteit in het beweegaanbod,” geeft Tessa aan. “Op die manier kan iedereen iets vinden wat past. We moeten echt nu aan de slag als we willen dat bijna 75 procent van de Nederlanders in 2040 aan de beweegrichtlijnen voldoet.”  

Hoe gaan we meer bewegen?

Mark Noordzij is onderzoeker bij het Mulier Instituut, waar hij onder andere kijkt naar de rol die de omgeving kan spelen in het stimuleren van beweging. Hij vertelde hierover: “Iets meer dan de helft van de Nederlanders gebruikt de openbare ruimte, zoals bijvoorbeeld weg, park, bos of het schoolplein. Meer dan de helft van de mensen geeft hierbij aan dat ze hun leefomgeving aantrekkelijk vinden om te bewegen.” Wat is nog meer opvallend? “Sinds de coronaperiode zien we steeds meer mensen wandelen in hun vrije tijd. Een trend die zich lijkt door te zetten. Wandelen is populair!” 

Wat missen inwoners op dit moment in hun eigen leefomgeving? De meeste mensen geven aan dat zij graag meer en goed onderhouden routes voor ommetjes en fietsen zien. Ook is veiligheid een belangrijk onderdeel. Door bijvoorbeeld meer verlichting aan te leggen, wordt een omgeving aantrekkelijker om te bewegen. Het verhaal van Tessa maakte al duidelijk dat bewegen ontzettend belangrijk is. Veel mensen vroegen zich vervolgens af: “Hoe krijgen we dan daadwerkelijk meer mensen in beweging?” Mark sloot zich aan bij Tessa: laagdrempelige activiteiten. En een beweegvriendelijke omgeving helpt ook. “Begin vanaf de voordeur en maak de omgeving aantrekkelijk om te bewegen.” 

Beweegvriendelijke omgeving

Mark werkt aan de kernindicator Beweegvriendelijke omgeving. Daarmee brengt het Mulier Instituut de fysieke beweegvriendelijkheid van Nederland in kaart.  
 

Het goede nieuws is dat in 2022 gemeenten beweegvriendelijker zijn geworden. Leiderdorp en Vlieland behaalden de hoogste score: 82. De laagste score (37) is voor gemeente Borger-Odoorn (Drenthe).  Hoe maak je de leefomgeving beweegvriendelijker? Mark geeft aan: “Creëer meer inzicht in waar je iets kunt veranderen voor een zo groot mogelijk effect. Kijk waar je in jouw gemeente kan vergroenen. En op welke plekken meer groen het grootste effect heeft. Dat kan met de beweegvriendelijkheid-kaart. Of zorg bijvoorbeeld dat alle kinderen vlakbij huis een speelplek hebben.

Best practices

Voor het eerst organiseerde de Atlas Leefomgeving een aansluitende korte brainstormsessie. Voor de aanwezigen die graag best practices met elkaar wilden delen. Zo deelde de gemeente Amsterdam dat zij werken aan wandelroutes voor jong en oud. Een langere route met speelgelegenheden voor het kind en bankjes voor ouderen. Zo kan een oma of opa bewegen samen met een kleinkind. 

Wat kan er beter volgens de deelnemers? Bredere fietspaden en veel meer aandacht voor de baten van bewegen: dat het duidelijker wordt voor mensen wat bewegen oplevert. Voor de fysieke en mentale gezondheid, en in de portemonnee op lange termijn. Want bewegen kan bijdragen aan het beperken van zorgkosten.