Achter de schermen Atlas Werkconferentie 2021

Natuurlijk was het leuker geweest als we elkaar live hadden kunnen ontmoeten. Maar dat kon niet door corona. Voor de eerste keer vond onze jaarlijkse Atlas Werkconferentie daarom online plaats. Zo’n 250 mensen namen deel. Wij kijken terug op een geslaagde dag!  

Het Atlas-team en dagvoorzitter Koen Croese zitten er die dag klaar voor in Studio Stream in Utrecht. Staatssecretaris Stientje Velthoven (ministerie IenW) heette iedereen welkom. “Het leuke van de Atlas is dat deze mensen bewust maakt van hun eigen leefomgeving,” begon Stientje. “Steeds meer mensen vinden de Atlas. Zo’n 43.000 mensen checken elke maand hun plek met de nieuwe Atlas-tool Check je Plek. Vandaag kijken we samen hoe we de Atlas nog meer kunnen laten leven.”

 Atlas is voor iedereen

Miranda lachend

Dagvoorzitter Koen Croese gaf als eerste het woord aan Miranda Mesman, projectleider Atlas Leefomgeving. “Iedereen kan op de Atlas met een paar klikken informatie over de kwaliteit van zijn of haar eigen leefomgeving vinden,” vertelde Miranda. “Dat is de kracht van de Atlas. Onze tool Check je plek brengt die informatie zelfs tot de voordeur van mensen.”

In andere landen zijn er ook ‘Atlassen’. “Het Europees Milieu Agentschap vroeg ons na een presentatie om mee te denken over een Europese Atlas,” vervolgde Miranda. “Een hele eer. We gaan de Atlas voor een nog groter publiek toegankelijk maken. Zo gaan we aan de slag met een Junior Atlas voor basisschoolleerlingen. En we blijven Check je plek door ontwikkelen.”  

Samen luchtkwaliteit meten

Marieke Samen meten Arnhem

Iedereen ademt dezelfde lucht in. In het project Schone Lucht werkt Marieke Gorkink, communicatieadviseur bij de Natuur en Milieu Federatie Gelderland, met gemeente en inwoners samen om de luchtkwaliteit in Arnhem verbeteren. Doel is om in 2025 aan de WHO-normen voor stikstofdioxide en fijnstof te voldoen.

“Met speciale apparaatjes meten inwoners zelf het fijnstofgehalte in de lucht,” legde Marieke uit. “De resultaten verwerkt het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) op samenmeten.nl. Zo ontstaat een beter beeld van de lokale luchtkwaliteit. Ook krijg je een ander gesprek met elkaar: gelijkwaardiger. En als mensen zelf de luchtkwaliteit meten, willen zij eerder iets doen aan die luchtkwaliteit.”

MEES belevingsapp: zelf je leefomgeving scoren

Zelf een score geven aan je leefomgeving? Dat kan straks met de MEES Belevingsapp. Juul Nelissen, vierdejaars student Communicatie & Multimediadesign aan de hogeschool Utrecht, werkte mee aan de ontwikkeling van deze app. “MEES staat voor Modelling Environmental Exposure System,” legde Juul uit. “Met de app kunnen mensen in de provincie Utrecht zelf onderweg tijdens een fietstochtje een score geven aan de omgeving. Zo krijgt de provincie Utrecht inzicht in hoe inwoners zelf hun leefomgeving ervaren. Die data verwerkt het Atlas-team in de kaarten op de Atlas. Als het mee zit, komen eind dit jaar de eerste kaarten op de Atlas.”   
 

MEES Belevingsapp

 

Register Externe Veiligheid

Staatssecretaris Stientje van Velthoven introduceerde in een filmpje het Register Externe Veiligheid (REV). “Het REV verzamelt informatie over externe veiligheid,” legde ze uit. “Zoals de risico’s rondom de opslag, het transport en het gebruik van gevaarlijke stoffen. Ik vind het heel belangrijk dat iedereen in Nederland actuele en betrouwbare data over omgevingsrisico’s in kan zien.”

​Samen Nederland veiliger maken

Ingeborg Absil

Ingeborg Absil, plaatsvervangend directeur Omgevingsveiligheid en Milieurisico’s bij het ministerie van I&W: “De basis ligt er. Veel gemeenten en provincies zijn al aan de slag. Maar we zijn heel blij als alle provincies en gemeenten data aanleveren. Vanuit I&W richten wij een helpdesk in om zo goed mogelijk te kunnen helpen. Zo maken we samen Nederland veiliger.”

Casper Strik

Casper Strik, integraal manager Gezonde en Veilige Leefomgeving bij Vitaal Platteland voor de provincie Gelderland: “De claim op de vierkante meter wordt steeds groter. Iedereen wil vaak iets op een dezelfde plek. Dan is een integrale aanpak nodig: het samen doen. Het mooie van REV op de kaart is dat je meteen ziet welke omgevingsrisico’s zich waar afspelen en wat er nog meer speelt in een bepaald gebied.”


Brief aan Mark Rutte

Van het REV gaan we naar Finn (11 jaar). Hij maakt zich zorgen over klimaatverandering en besloot een brief te sturen aan Mark Rutte. En hij kreeg ook antwoord! In een videofilmpje vertelt hij over zijn actie.  

Van goud naar platina

Dan is het tijd voor de laatste sprekers. Luc de Horde, strategisch adviseur Omgevingsinformatie Provincie Utrecht, vertelde over de Showcase Utrecht. Hierin werkt de provincie samen met waterschappen, omgevingsdiensten en gemeenten aan een Regionaal Omgevingsportaal.

Luc: “In 2022 gaat de Omgevingswet in. Het proces om vergunningen te verlenen, moet dan sneller verlopen. Dan moeten we over de juiste informatie kunnen beschikken. Het Omgevingsportaal is een groeimodel dat we steeds verder doorontwikkelen. Op kaarten laten we zien wat er speelt in dat gebied. We hebben zoveel data, eigenlijk hebben we goud in handen. Maar die data goed organiseren en ontsluiten, dan ga je van goud naar platina.”   

Luc de Horde, Atlas Werkconferentie 2021

Denk vaker in groen, dat loont!

Ton de Nijs

Tot slot betoogde Ton de Nijs, projectleider Atlas Natuurlijk Kapitaal, waarom groen meer waard is dan we denken. Gemeenten zien groen vaak als kostenpost.

Onderzoeken van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) in Dordrecht en Amsterdam laten zien dat investeren in groen meer opbrengt dan het kost. Zowel in maatschappelijk als in financieel opzicht. Zoals bijvoorbeeld verkoeling, waterberging en biodiversiteit. Maar ook minder zorgkosten en een hogere WOZ-waarde van de huizen in dat gebied. Denk dus vaker in groen in plaats van in grijs, dat loont!

Workshopsessies

Ronde 1: Atlas ontdekken en de Showcase Utrecht

In de eerste ronde nam projectleider Atlas Leefomgeving, Miranda Mesman, deelnemers mee op reis in de recente ontwikkelingen binnen de Atlas. Zo maakte de Atlas een omslag van professional naar burger. Daar worden de thema’s en de Atlas nu op aangepast. Check je plek was een groot succes, maar zorgde ook voor nieuwe vragen. En Miranda lichtte alvast een tipje van de sluier op over de nieuwe Atlas-tool Vind je plek. Hiermee kunnen mensen via zelf aangegeven criteria hun ideale plek in Nederland vinden. Hoe leuk is dat? 

Luc de Horde (provincie Utrecht) en Peter de Graaf (Geodan) lichtten in hun workshop het Regionaal Informatieportaal toe. Dit groeiportaal in ontwikkeling maakt het voor de regio Utrecht het straks makkelijker om een vergunningsaanvraag te beoordelen. Deelnemers kregen een sneak preview. Heel handig dat je alle relevante omgevingsinformatie in de kaartviewer ziet. Zo krijg je meteen inzicht wat er speelt in een bepaald gebied. Maar ook kunnen vergunningverleners zo sneller een vergunning beoordelen. Win-win dus!  

Atlas presentatie

Ronde 2: gebied herontwikkelen en investeren in groen loont

Onder leiding van Nancy Obrijé en Nandi van Voorst van Oostkracht 10 gingen deelnemers op basis van de Atlas Leefomgeving een gebied herontwikkelen: Aalten Zuidoost. Van Nancy kregen de deelnemers eerst een uitleg over welke data in de Atlas Leefomgeving zitten. Vervolgens gingen ze aan de slag. Hoe houd je rekening met geluid? En waar ga je huizen bouwen? “Heel leuk om op die manier met het proces bezig te zijn,” reageerde een deelnemer. Een andere deelnemer was heel benieuwd naar de sessie die eerder met het programma Tygron was gehouden in Aalten.  

In de workshop Een gezonde en groene leefomgeving laten de sprekers zien dat die meer waard is dan je denkt. Hanneke Zijtveld, programmamanager Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven, vertelde hoe zij in de provincie Utrecht ‘living labs’ gebruiken om te kijken wat wel en niet werkt voor een gezonde en groene stad. Vervolgens vertelde Ellen Kelder (gemeente Dordrecht) over de transformatie van de Dordwijkzone naar Stadspark XXL. Armand Paardekooper van Mecanoo lichtte het ontwerp toe om van dit verrommelde stukje Dordrecht een park te maken waar alle Dordtenaren graag willen komen. Decisio en RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) rekenden uit wat het opleverde aan maatschappelijke en financiële baten. Ton de Nijs (RIVM) en Pim Zwet (Decisio): “Groen loont in Dordrecht. Elke geïnvesteerde euro levert de komende 30 jaar 3 euro op. Zorgkosten verminderen, maar de hoogste baat is de verhoogde WOZ-waarde van de huizen.” Ellen sluit trots af: “De Dordwijkzone laat het lef van Dordwijk zien. Een mooie combinatie van visie, verbeelding en een ijzersterke businesscase!”

Ronde 3: de kunst van het framen en de MEES Belevingsapp

Sarah Gagenstein van Taalstrategie nam deelnemers mee in de kunst van het framen. Hierbij gebruik je specifieke taal om jouw boodschap strategisch over te brengen. Frameloos communiceren kan niet, leren de deelnemers. Daarom kun je het beter bewust gebruiken. Aan de hand van drie casussen gingen deelnemers aan de slag. Hoe communiceer je over de risico’s van gevaarlijke stoffen? Aan het einde van de workshop gingen deelnemers naar huis met een rugzak vol tips.

Ten slotte gaven Juul Nelissen (hogeschool Utrecht) en Henri de Ruiter (RIVM), Geert Verhoofstadt (provincie Utrecht) een kijkje achter de schermen bij de ontwikkeling van de al eerder genoemde MEES Belevingsapp. Deelnemers kregen een presentatie van de app. Ook gingen de sprekers dieper in op de pilot die ze met de MEES Belevingsapp gaan uitvoeren rond stiltegebieden in de regio Utrecht. Want zijn die wel zo stil? “Tof om de app zo in context te zien en alle ideeën over toekomstige mogelijkheden te horen,”  reageerde een deelnemers.

Sarah Gagenstein

Presentaties bekijken?

Heb je de workshops gemist? Geen nood! Je kunt alles presentaties inzien op de pagina Atlas Werkconferentie 2021. Heb je nog vragen of opmerkingen? Mail ze naar atlasleefomgeving@rivm.nl. Ben jij er volgend jaar ook weer bij? Hopelijk weer live. Een mens mag dromen toch?