In de Atlas Leefomgeving staan twee nieuwe kaarten over bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater. Deze kaarten komen uit de Bestrijdingsmiddelenatlas.
De Atlas Leefomgeving en de som normoverschrijdingen is een maat gebaseerd op het aantal verschillende bestrijdingsmiddelen dat de norm overschrijdt én de grootte van die overschrijding. Hoe groter de som, hoe meer en hoe groter er overschrijdingen zijn. Het percentage normoverschrijdende stoffen geeft aan hoeveel van het aantal gemeten stoffen de waterkwaliteitsnorm (JG-MKN of MTR) overschrijdt. Hoe hoger het percentage, om hoe meer verschillende stoffen het gaat.
Waterkwaliteit en bestrijdingsmiddelen
De twee uitgekozen kaarten geven samen een zo globaal mogelijk beeld van de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in het Nederlandse oppervlaktewater. Toch geeft de kleur van de stippen niet exact aan of de waterkwaliteit op de locatie goed of slecht is. Dit heeft met een aantal dingen te maken.
Allereerst komen bestrijdingsmiddelen vaak in pieken in het oppervlaktewater terecht. Bijvoorbeeld wanneer de boer gewasbestrijdingsmiddelen inzet of wanneer het hard regent. Juist een piek kan schadelijk zijn voor de lokale flora en fauna. Op deze Atlaskaarten zijn de pieken uitgemiddeld, omdat de waardes per jaar zijn berekend.
Ten tweede zijn bestrijdingsmiddelen maar één van de vele bedreigingen van de waterkwaliteit. Denk bijvoorbeeld aan andere verontreinigingen, zoals zware metalen, medicijnresten of microplastics. Maar ook aan overbemesting en inrichting.
De kleur van de stippen moeten we dus globaal bekijken. En dan zien we dat in Nederland op veel plekken hoogstens een aantal stoffen de norm overschrijdt en dat die overschrijding vaak heel lokaal is. Twee punten vlak bijelkaar kunnen heel verschillende waarden hebben.
Wat vertellen de kaarten nog meer?
Maar er vallen nog meer dingen op, die ons iets vertellen over onze leefomgeving.
In de eerste plaats valt het op dat er in de Randstad veel meer meetpunten zijn dan in de rest van het land. In de Achterhoek zijn juist verrassend weinig meetpunten. Combineren we de kaart met de 'Basisregistratie Gewaspercelen' en zoomen we in op bijvoorbeeld het noordwesten van Friesland, dan wordt duidelijker waar het verschil vandaan komt.
Combinatie Som Normoverschrijdingen 2016 en Basisregistratie Gewaspercelen (BRP) 2016
De meetpunten liggen in deze regio met name in akkerbouwgebieden, niet op grasland of overige soorten percelen. Klikken we via ‘Informatie op locatie' (te vinden onder de knop met de drie horizontale streepjes) op één van de landbouwpercelen naast een meetpunt, dan zien we dat die akkerbouw vooral gaat om aardappels. In de Randstad is er veel teelt van bloemen en kassen. Precies de top drie van belastend landgebruik uit de Bestrijdingsmiddelenatlas. Waterbeheerders meten dus vooral op plekken waar veel bestrijdingsmiddelen kunnen worden gebruikt! De kaart met meetpunten vertelt zo indirect iets over het landgebruik.
Ook is het interessant om de twee nieuwe kaarten met elkaar te vergelijken. Zo zijn er locaties waar het percentage normoverschrijdende stoffen relatief hoog is (boven de tien procent), maar de som normoverschrijdingen laag (onder de 10 SNO-waarden). Tip: zoek in de buurt van Vlaardingen. Dit betekent dat er veel stoffen net een beetje boven de norm zitten. Op andere locaties, bijvoorbeeld in de Zoetermeerse Plas, is het percentage juist laag (lager dan 10 procent) maar de som erg hoog (meer dan 1000 SNO-waarden). Dit betekent dat er maar één of enkele stoffen heel ver boven de norm zitten. Op de Bestrijdingsmiddelenatlas zelf kun je per stof de mate van overschrijding opzoeken. Daaruit blijkt dat voor de Zoetermeerse Plas in elk geval de stof ‘esfenvaleraat', een insecticide, de boosdoener is.
Combinatie Percentage Normoverschrijdende stoffen 2016 en Som Normoverschrijdingen 2016
Wat zijn uw favoriete kaartcombinaties?
Wilt u meer weten over de waterkwaliteit in onze landbouwgebieden? Combineer dan de data uit de Bestrijdingsmiddelenatlas met andere kaarten uit de kaartenbibliotheek. Wij zijn erg benieuwd naar uw favoriete kaartcombinaties! Stuur ze naar ons door via helpdesk@atlasleefomgeving.nl.