Daarnaast is ProRail verplicht om de hoeveelheid treingeluid van het hoofdspoornet te berekenen. Rijkswaterstaat berekent het geluid van rijkswegen en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het geluid van Schiphol. De Atlas Leefomgeving presenteert nu alle geluidsgegevens op de kaart die voor het jaar 2021 zijn aangeleverd aan de Europese Commissie.

(Lokale) overheid maakt geluidsbelastingskaarten

In 2022 was het weer zo ver: verschillende partijen moesten de balans opmaken van omgevingsgeluid in het jaar 2021. Dat gebeurde voor het eerst in 2007/2008 vanwege Europese regelgeving. Naast Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat moeten ook lokale overheden de hoeveelheid geluid berekenen. Dat geldt voor provincies (provinciale wegen met meer dan 3.000.000 voertuigen per jaar) en gemeenten in agglomeraties. Agglomeraties zijn grootstedelijke gebieden met meer dan 100.000 inwoners, aangewezen door het rijk.

Voorbeelden van metropoolregio’s zijn Amsterdam en Rotterdam, Den Haag en Eindhoven. Zij moeten het geluid berekenen van industrie, luchtvaart, lokale wegen en lokaal spoor. Ze leveren deze gegevens aan bij de Centrale Voorziening Geluidsgegevens (CVGG). Vanuit de CVGG gaan de gegevens naar het Nationaal Georegister en de Europese Commissie.

Geluid van Schiphol (2019)

Gemeenten Leidschendam, Alphen aan den Rijn, Gouda, Zoetermeer en Leiderdorp op de kaart van agglomeraties (2021)

Eind vorig jaar presenteerden we al nieuwe kaarten van omgevingsgeluid. Daarvoor hebben we landelijke trein- en snelweggegevens gebruikt die waren verzameld vanwege de richtlijn Omgevingslawaai in 2021. Die richtlijn is een uitwerking van de Europese Environmental Noise Directive (END). Voor onze eerdere kaarten gebruikten we het STAMINA-model, wat niet de officiële -door de EU Europese unie (Europese unie) voorgeschreven- rekenmethode is. Daarom hebben we nu ook de geluidskaarten aan de Atlas toegevoegd die wél met de officiële methode (het CNOSSOS-model) zijn berekend. Wel zo handig als je met je gemeente in gesprek gaat: hebben we het over dezelfde cijfers?  

Welke kaarten zijn nieuw?

De Atlas presenteert de volgende geluidbelastingkaarten voor 2021, per etmaal en ‘s nachts;

• geluid van hoofdwegen (provinciale- en rijkswegen)
• geluid van het hoofdspoornet
• geluid van Schiphol
• geluid in agglomeraties (industrie, luchtvaart, spoor en wegen)

Sommige gegevens gaan over 2019 in plaats van 2021, omdat in 2021 coronamaatregelen golden. Check hiervoor de bijsluiter bij de kaart. De volgende peildatum is 2026. Het geluid is berekend per etmaal en ’s nachts en vervolgens gemiddeld over een jaar. In totaal gaat het om 8 kaarten; voor elk van de 4 bronnen een kaart per  etmaal en per nacht (van 23 tot 7 uur). De hoeveelheid geluid wordt uitgedrukt in respectievelijk Lden en Lnight. Bij de berekening van Lden (Level day evening night) telt de geluidsbelasting ’s avonds zwaarder mee dan overdag. Geluid ’s nachts telt nog wat zwaarder mee.

De eenheid van de gemiddelde hoeveelheid geluid: van decibellen naar Lden (Level day evening night). Er wordt ’s avonds 5 dB bij opgeteld en ’s nachts 10 dB.

Geluid van verschillende bronnen: wel of niet optellen?

Overheden maken hun geluidgegevens vaak ook beschikbaar op hun eigen website. Deze keer zijn de gegevens van de verschillende overheden samengevoegd tot één kaart per geluidsbron in het Nationaal Georegister. Van daaruit toont Atlas deze kaarten op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Voor de Atlas hebben we de kaarten per geluidsbron samengevoegd tot 1 kaart. Let op: het geluid op die kaart is niet bij elkaar opgeteld. Wil je wél een kaart met de optelsom van verschillende bronnen? Gebruik dan onze kaart Geluid in Nederland.

Geluid van treinverkeer rond Amsterdam

Wat is het verschil met de andere geluidskaarten in de Atlas?

We gebruiken grotendeels dezelfde basisgegevens, bijvoorbeeld het gemiddeld aantal voertuigen per jaar. Maar de rekenmethode verschilt: voor de kaarten voor de richtlijn Omgevingslawaai (verder END-kaarten genoemd) is het CNOSSOS-model gebruikt. Voor STAMINA-kaarten is het eenvoudiger STAMINA-model gebruikt. Dat kan één of enkele decibellen verschil opleveren. Voor lokale wegen is er nog een verschil: het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) gebruikte data die zijn aangekocht bij Dat.mobility. Voor de END zijn de lokale verkeersgegevens van de gemeenten en provincies zelf gebruikt.

De STAMINA-kaarten beginnen bij 45 dB, die voor de END bij 55 dB. En de END-kaarten zijn niet landelijk dekkend, behalve voor spoorwegen. De kaart voor hoofdwegen is op dit moment nog niet compleet – nog niet alle gegevens zijn aangeleverd. De END-kaarten hebben we daarom onder ‘Regionale’ kaarten gezet. Alleen de kaart van treingeluid voor de END staat bij de landelijke kaarten.

 

Waarvoor gebruik je welke kaart?

Onderstaande tabel vat samen welke kaart je het beste gebruikt. Kom je er niet uit? Mail dan onze helpdesk. Overigens leverden nog niet álle gemeenten in agglomeraties hun geluidsbelastingsgegevens. Dat gebeurt later dit jaar.

Voor alle geluidskaarten geldt dat ze alleen een globaal beeld van de hoeveelheid geluid in Nederland geven. Voor het toetsen van geluidsniveaus aan de normen, bijvoorbeeld voor 'geluidsbelasting op de gevel', zijn de kaarten niet geschikt.

Ik wil iets weten over	Welke kaarten (2021)?	Welke bronnen staan er op?
..mijn omgeving en ik woon in een agglomeratie (check de lijst)	END kaarten agglomeraties	Weg-, spoor, vliegverkeer, industrie (niet alle vlieghavens). Geluid is niet bij elkaar opgeteld
..mijn omgeving en ik woon niet in een agglomeratie	STAMINA-kaart omgevingsgeluid	Weg-, spoor, vliegverkeer, industrie, windturbines. Geluid is opgeteld. Ook per geluidsbron beschikbaar.
..geluid rond Schiphol of Eindhoven Airport?	END kaarten Schiphol of END kaarten agglomeraties (Eindhoven en later dit jaar ook Maastricht en Rotterdam)	Vliegverkeer
..geluid rond andere luchthavens?	STAMINA-kaart vliegverkeer	Vliegverkeer; behalve bovengenoemde luchthavens ook de Kooy, Deelen, Eelde, Geilenkirchen, Gilze-Rijen, Leeywarden, Lelystad, Volkel, Woensdrecht

 

Aantal mensen blootgesteld aan lawaai van wegen

Wat gebeurt er met de gegevens voor de END?

De partijen die de geluidsbelasting moeten berekenen, moeten ook een actieplan maken om de hoeveelheid geluid te verminderen. Die actieplannen moeten uiterlijk 18 juli 2024 worden vastgesteld. Daarnaast worden de gegevens gepresenteerd op geluidskaarten van Europa. Je ziet daarop dat in grote steden als Brussel en Londen meer dan 60.000 mensen te maken hebben met wegverkeersgeluid boven de 75 dB. In een aantal steden in ons land hebben ruim een half miljoen mensen te maken met geluid boven de 65 dB.