Het is lastig om voor elke plek in Nederland te meten hoeveel geluid er op die plek is. Daarom zijn de geluidskaarten op de Atlas Leefomgeving gebaseerd op berekeningen. De kaarten geven een globaal beeld van het gemiddelde geluid in Nederland over een bepaald jaar. Ongewenst geluid kan hinder en gezondheidsklachten geven.

Berekening geluidkaarten

Voor het maken van een geluidkaart is de bron van het geluid natuurlijk heel belangrijk. Deze geluidbron kan veranderen. Bijvoorbeeld als er meer auto’s rijden of als er windturbines bijkomen. Om het geluid hiervan goed te berekenen, gebruikt Atlas Leefomgeving gegevens uit verschillende datasets.

Ook veranderingen in de omgeving kunnen invloed op hebben op het geluid dat je hoort. Zo houden we rekening met geluidschermen, ondergrond en bebouwing. Een gebouw kan bijvoorbeeld geluid tegenhouden. Het kadaster verzamelt deze gegevens voor het hele land en maakt ze openbaar. Deze gegevens vind je in onder andere de  Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). In de nieuwe geluidkaarten gebruiken we de datasets uit 2024.  

De hoeveelheid geluid wordt getoond in L_den. De L_den is een veelgebruikte maat voor geluid in de omgeving. Voor de L_den telt geluid in de avond en nacht zwaarder mee dan geluid overdag. Zo sluit deze maat beter aan bij de beleving van hinder door geluid. De kaarten Geluid van treinverkeer en Geluid van wegverkeer  zijn ook berekend in L_night. L_night staat voor het geluid in de nacht tussen 23:00 en 07:00 uur. 

De hoeveelheid geluid wordt berekend met het rekenmodel Stamina. Stamina is speciaal gebouwd om geluidkaarten voor heel Nederland te berekenen.

Hieronder vind je per type geluidbron de  veranderingen, zowel door nieuwe gegevens over de omgeving als door nieuwe gegevens over de bron zelf.

Windturbines

De kaart Geluid van Windturbines is vernieuwd met gegevens uit begin 2025. Hiervoor zijn verschillende datasets gebruikt. 

Elk jaar komen er nieuwe windturbines bij. Ook verdwijnen er windturbines en worden oudere modellen vervangen door nieuwe. Er zijn in 2024 vooral kleine windturbines bij gekomen met een as van minder dan 50 meter hoog. Vooral in Friesland en Groningen, vaak bij boeren op het erf. Op zee wordt ook gebouwd aan nieuwe windturbines. Maar in 2024 zijn er op zee geen extra windturbines in productie genomen. Windturbines vlak over de grens met België en Duitsland staan nu ook op de kaart.

Twee kleine windturbines die er in 2024 bij zijn gekomen in de buurt van Ferwert in  Friesland

Treinverkeer

Voor de nieuwe kaart Geluid van treinverkeer gebruikt Atlas Leefomgeving gegevens van ProRail uit 2023. Dit zijn gegevens over bijvoorbeeld aantallen, treintypes en snelheden van het treinverkeer voor heel Nederland.

Op het spoor bij Diemen rijden bijvoorbeeld meer goederentreinen dan voorheen. Je ziet op de kaart dat er daardoor meer geluid is. Ook zie je een nieuw flatgebouw. Dit gebouw houdt het geluid tegen. Hierdoor is het achter het gebouw nu stiller.

Het geluid van treinverkeer in 2020 (links) en 2023 (rechts) in Diemen

Wegverkeer

De kaart Geluid van wegverkeer is  vernieuwd met gegevens uit 2022. Dit zijn gegevens over aantallen en typen voertuigen, wegdektypes en maximumsnelheden. Die zijn ook gebruikt voor de Emissieregistratie, waarin wordt bijgehouden hoeveel schadelijke stoffen er in de lucht, het water en de bodem komen.

Industrie

In de kaart Geluid in Nederland (met de totalen van alle geluidsbronnen) werd industriegeluid tot nu toe meegenomen. Er was geen aparte kaart van industriegeluid beschikbaar. Dat is nu wel het geval.

De nieuwe kaart Geluid van industrie is berekend met gegevens over industriegebieden. De ligging van industrieterreinen op de kaart is gebaseerd op de BGT (2024). Uit gegevens van de emissieregistratie (2022) is bekend om welk type industrie het gaat. De hoeveelheid geluid hangt af van het type industrie. Bijvoorbeeld de chemische industrie, energiesector of havens. Waar nodig hebben we deze verwachting aangepast aan de huidige situatie.
 

Geluid van industrie rond Groningen (links) en Zandvoort (rechts)

Vliegverkeer

Ook de kaart Geluid van vliegverkeer is eerder dit jaar vernieuwd. De oude kaarten waren gebaseerd op een jaar met veel minder vluchten dan normaal gesproken vanwege corona. De nieuwe kaarten sluiten beter aan bij de huidige situatie. Het NLR berekende deze kaarten met het Nederlands Rekenmodel (NRM)). 
 

Het geluid van luchthaven Schiphol in 2020 (links) en 2022 (rechts)

Totaal: Geluid in Nederland

De kaart Geluid in Nederland telt het geluid van wegverkeer, treinverkeer, windturbines, industriegeluid en luchtvaart bij elkaar op in één kaart. De vernieuwingen van deze kaarten zijn ook verwerkt in de kaart Geluid in Nederland.
 

Rond Dronten is er steeds meer geluid van windturbines
 

In Muiden is er juist minder geluid dan voorheen. Het industrieterrein is hier vervangen door een autoluwe woonwijk

Vragen of opmerkingen?

Komen onze geluidkaarten volgens jou niet goed overeen met de werkelijkheid? Laat het ons weten. We kunnen geen meetgegevens toevoegen, maar de Atlas Leefomgeving staat open voor verbeteringen. Met name voor de nieuwe kaart Geluid van industrie.

Meer over geluid op Atlas Leefomgeving

Hoeveel geluid is er in jouw leefomgeving? Met Check-je-Plek  krijg je in één oogopslag  een goede indruk van het omgevingsgeluid rond jouw huis. 

Naast de geluidkaarten staan er op de Atlas Leefomgeving ook kaarten over de beleving van geluid. Deze kaarten zijn gebaseerd op de Nationale Gezondheidsmonitor voor volwassenen uit 2020. Bekijk de kaarten Geluidhinder.

Bekijk ook de regels over geluid in de Omgevingswet. Atlas Leefomgeving maakte deze tekst in samenwerking met IPLO (Informatiepunt Leefomgeving).