Afbeelding intro
Waarom is veilig wonen niet vanzelfsprekend?
Iedereen wil graag wonen in een gezonde en veilige leefomgeving. In je woning breng je namelijk het meeste van je tijd door en het is een plek om thuis te komen. Maar die gezonde en veilige leefomgeving is misschien niet zo vanzelfsprekend als je denkt. Zo moet je voor een aantal dingen zelf aan de slag. Door je huis te checken op loden leidingen - en deze, als ze er nog zitten, te vervangen - kun je zorgen voor gezonder drinkwater.
Als je op zoek bent naar een nieuw huis, wil je natuurlijk dat dit huis stevig staat en er geen gevaarlijke stoffen je huis in komen. Op deze pagina lees je waar je op kunt letten. De fundering is de constructie die het gewicht van je huis draagt. Steunt jouw huis op houten of betonnen heipalen? Op wat voor bodem staat je huis? En hoe hoog komt het water te staan bij een overstroming?
Kaarten over veilig wonen
Help, mijn huis verzakt afbeelding
Help, mijn huis verzakt
Droge zomers en een lage grondwaterstand zorgden in Nederland voor de verzakking van zo’n 250.000 woningen. Wie moet zich zorgen maken?
Als de fundering het huis niet meer goed ondersteunt, ontstaat er schade aan je pand. Dat begint met scheuren in muren, klemmende ramen en deuren en scheve vloeren. Als de palen het huis niet meer kunnen dragen, kan het ook gevaarlijk worden. Muren en plafonds moeten dan worden gestut om instorting te voorkomen. Doe de check met de Scheurenwijzer van Vereniging Eigen Huis.
Veel huiseigenaren weten niet hoe hun huis is gefundeerd. Bij de afdeling Bouw- en Woningtoezicht van jouw gemeente kun je de oorspronkelijke bouwtekening van de woning opvragen om te weten te komen op welke fundering jouw woning staat. Daarnaast kun je informatie krijgen over grondwaterstanden.
Fundering op houten palen
Bij welke woningen?
Bij huizen gebouwd op houten heipalen van voor 1970. Toen werd in veen- en kleigebieden nog vaak geheid met houten palen. Huizen van na 1980 met betonnen heipalen hebben bijna nooit last van verzakking.
Oorzaak
Huizen gebouwd op houten heipalen kunnen verzakken als de palen boven de grondwaterstand komen. Zo kan er zuurstof bij het hout komen en worden schimmels actief. Daardoor rot het hout weg. Ook kan een bacterie de palen beschadigen.
Waar in Nederland?
In Nederland lopen circa 750.000 woningen van voor 1970 een risico op schade aan houten heipalen. Op de kaart zie je dat problemen met houten heipalen veel voorkomen in West- en Noord-Nederland. Vooral gebouwen in de veen- en kleigebieden lopen kans op problemen met de houten fundering, doordat het gebouw minder gewicht aan kan.
Bekijk het op de kaart
De plekken in Nederland waar problemen kunnen ontstaan bij gebouwen op houten heipalen vind je op de kaart Gebieden met kwetsbare fundering door droogte.
Verzakkingen door bodemdaling
Bij welke woningen?
Woningen die op zand- en kleigrond staan en ondiepe stenen muurtjes hebben waarop het gebouw staat. Dit kunnen ook nieuwere woningen zijn - zelfs nog van rond de eeuwwisseling - maar dat komt minder vaak voor.
Oorzaak
Bodemdaling kan voor verzakking zorgen bij huizen zonder palen om op te leunen. Andere oorzaken zijn bijvoorbeeld aardgaswinning in Groningen, zoutwinning in Drenthe en mijnbouw in Limburg. Ten slotte spelen ook zware trillingen mee, bijvoorbeeld van bouwwerkzaamheden in de buurt of bij veel verkeer in de straat.
Waar in Nederland?
Vooral in Groningen en in het westen op de klei- en veengebieden.
Bekijk het op de kaart
Op de kaart Bodemdaling in de ondiepe ondergrond zie je hoeveel en waar de bodem zakt in de bovenste bodemlagen in Nederland. Op de kaart Bodemdaling in de diepe ondergrond zie je hoeveel en waar de bodem zakt in de diepere bodemlagen in Nederland.
Afbeelding
Een gezond huis
Zonder dat we het door hebben, is onze woning soms niet zo gezond als we denken. Zo kunnen er in oude woningen nog loden leidingen voorkomen. Deze geven lood af in het kraanwater. Het is ongezond als je dit drinkt of gebruikt bij het koken.
Ook kan in oude woningen asbest voorkomen. Dat kan geen kwaad, maar wel als je gaat klussen in je huis. Want dan kunnen bijvoorbeeld bij het boren in muren asbestvezels vrijkomen. Deze vezels zijn zo klein dat je ze niet met het blote oog kunt zien, maar ze kunnen wel diep in je longen doordringen.
Over de gezondheidsgevolgen van bestrijdingsmiddelen weten we ook steeds meer. Kunnen deze stoffen bijvoorbeeld je huis in komen als telers bij jou in de buurt ze gebruiken?
Loden leidingen
Bij welke woningen?
Bij woningen van voor 1960. Ook kunnen nieuwe materialen in nieuwbouwwoningen de eerste drie maanden nog kleine hoeveelheden lood afgeven.
Waar kun je loden leidingen aan herkennen?
Loden leidingen zijn meestal dof en grijs van kleur. Als je er met schuurpapier over heen gaat, wordt de leiding zilver. Ook maakt een loden leiding een dof geluid als je er tegen aan tikt. Kijk voor meer informatie op waternet.nl.
Gezondheidseffecten
Als jonge kinderen teveel lood binnen krijgen, kan dit hun leervermogen schaden. Het effect van lood op het leervermogen van kinderen ouder dan 7 jaar is minder groot dan voor zuigelingen en jonge kinderen. Bij volwassenen kan een hoge blootstelling de kans op nierziekten vergroten of leiden tot een hogere bloeddruk. Meer informatie over de gezondheidseffecten van loden leidingen vind je in het RIVM-rapport uit 2019. Bekijk ook eens de pagina over lood in drinkwater op de website van het Voedingscentrum.
Wat kun je doen?
Check je huis altijd op loden leidingen en laat deze, als ze er zijn, vervangen. Bekijk op de kaart Bouwjaar panden of jouw woning voor 1960 gebouwd is. Voor gemeenten en GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst)'en heeft de Atlas ook 4 risicokaarten over baby's of kinderen in oudere gebouwen.
Meer weten?
Meer informatie vind je op loden leidingen van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Asbest
Bij welke woningen?
Asbest komt nog steeds voor in oudere gebouwen, vooral die gebouwd zijn tussen 1945 en 1994. Na deze periode mag er namelijk geen asbest meer worden verkocht.
Gezondheidseffecten
Het gevaar van asbest is het inademen van de vezels die vrijkomen als je in het materiaal gaat boren, zagen of breken of als het slijt. Het inademen van asbestvezels kan op de lange termijn 'asbestkanker', longkanker en stoflongen veroorzaken. Vooral mensen die veel en langdurig met asbest werken, kunnen kanker of stoflongen krijgen. Kijk voor meer informatie op de pagina Asbest en gezondheid op GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) Leefomgeving.
Wat te doen?
Ga je klussen of verbouwen in een huis dat voor 1994 is gebouwd? Laat van tevoren checken of er asbest aanwezig is en neem maatregelen. In huurwoningen hangt vaak een asbestkaart waar in de woning asbest is. Welke maatregelen je kunt nemen, lees je op de pagina Asbest in en om het huis van Milieu Centraal.
Meer weten?
Lees meer over asbest op de website van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).
Bestrijdingsmiddelen
Bij welke woningen?
In alle woningen in Nederland kunnen resten van bestrijdingsmiddelen voorkomen.
Hoe komen bestrijdingsmiddelen binnen?
Bestrijdingsmiddelen kunnen binnenkomen op eten of andere gekochte spullen, aan schoenen of kleding of via de lucht. Misschien gebruik je zelf bestrijdingsmiddelen of gebruiken telers in jouw omgeving ze tegen onkruid, schimmels en ongedierte op hun planten. Onderzoekers van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) vonden (resten van) bestrijdingsmiddelen in de huizen van omwonenden van telers en in huisstof van woningen in Nederland.
Gezondheidseffecten
Er zijn regels om te zorgen dat bestrijdingsmiddelen zo min mogelijk in de omgeving komen. Ze mogen pas worden gebruikt als ze zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). De gezondheidseffecten van mengsels van bestrijdingsmiddelen in het milieu worden nog onderzocht. Onderzoekers van het RIVM vonden geen slechtere gezondheid bij omwonenden van landbouwpercelen, maar het RIVM adviseert wel meer onderzoek en strengere toelatingseisen.
Bekijk het op de kaart
Op onze kaart Gewaspercelen kun je zien welke gewassen telers bij jou in de buurt kweken. Bij zetmeelaardappels en lelies worden de meeste bestrijdingsmiddelen gebruikt. Voor alle gewassen, zie Compendium van de Leefomgeving.
Tips of meer weten?
Bekijk de website van GGD Leefomgeving, de pagina Bestrijdingsmiddelen, de presentatie ‘Nabuurschap’ of neem contact op met jouw GGD.
Afbeelding
Checklist Veilig wonen
- Is jouw huis voor 1960 gebouwd? Check dan of er loden leidingen in jouw huis aanwezig zijn. Is dit het geval? Laat ze vervangen. Ben je huurder? Vraag dan om de eigenaar van je woning of de woningcorporatie om dit te doen. Deze is dit niet verplicht.
- Check of jouw huis in een gebied ligt waar problemen kunnen ontstaan met gebouwen die steunen op houten heipalen. Is dit zo? Controleer of jouw huis op houten heipalen staat. Wees alert op scheuren in muren, klemmende ramen en deuren en scheve vloeren. Laat als je je zorgen maakt een funderingsonderzoek uitvoeren.
- Ga je klussen of verbouwen in een huis dat voor 1994 is gebouwd? Laat van tevoren checken of er asbest aanwezig is en neem maatregelen.
- Het is belangrijk om je huis goed en regelmatig te ventileren. Dan is de lucht in je huis veel schoner en gezonder. Lees bij Milieu Centraal hoe je dit het beste kunt doen.
Afbeelding
Beleid
- Eigenaren zijn zelf verantwoordelijk voor problemen met de fundering. Meer weten? Bekijk de Juridische handreiking bij problemen rond funderingsherstel(PDF) van het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF).
- Sinds 1960 mogen er geen loden leidingen meer worden gebruikt bij woningen. In bestaande gebouwen van vóór 1960 kunnen nog wel loden leidingen zitten. Het kabinet had in 2022 een plan voor een verbod op loden leidingen voor kindlocaties en huurwoningen. Dit verbod is er nog niet. Toch proberen veel gemeenten ervoor te zorgen dat loden leidingen worden vervangen.
Interessante websites
Kijk ook eens bij