afbeelding een gezonde bodem vormt de basis
Een gezonde bodem vormt de basis
Bodems behoren tot de meest biologisch diverse leefgebieden op aarde. Er wordt geschat dat 1 gram grond tot 1 miljard bacteriën bevat, 200 meter schimmeldraden en heel veel andere dieren zoals wormen. Een gezonde bodem is een bodem die planten kan ondersteunen, water kan reguleren. Maar ook voedingsstoffen kan recyclen en een woonplaats biedt aan een breed scala aan dieren. Deze dieren zorgen voor een goede structuur van de bodem, waardoor wortels van planten goed vast kunnen groeien.
Doordat bodemdieren zich al voedend met compost gangen maken in de grond wordt de sponswerking en doorlaatbaarheid van de bodem beter. Een gezonde bodem heeft een goede luchtige structuur.
Een ongezonde bodem kan zich herstellen door haar goed te verzorgen. Dit kan door de bodem te voeden met compost en haar te laten begroeien en met rust te laten, niet bewerken!
Een kwalitatief goede bodem is weerbaar tegen plaagdieren en kan goed water vasthouden. Hierdoor groeien planten beter en kan je meer oogsten. Een gezonde bodem is belangrijk voor iedereen!
Afbeelding waarom is een gezonde bodem belangrijk
Waarom is een gezonde bodem belangrijk?
Een gezonde bodem geeft planten voeding en water om goed te kunnen groeien. Dit is belangrijk voor de landbouw voor het verbouwen van gewassen en het voorkomen van voedseltekorten. Maar ook in de (moes)tuin is een gezonde bodem belangrijk om te zorgen dat je planten gezond en schoon zijn.
Een gezonde bodem is een levendig ecosysteem met veel verschillende organismes en draagt bij aan meer biodiversiteit.
Ook kunnen gezonde bodems helpen om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Ze kunnen water vasthouden en langzaam vrijgeven. Dit helpt om overstromingen te voorkomen en droogteperiodes te overbruggen. Gezonde bodems kunnen veel koolstofdioxide (CO2) uit de lucht opnemen en opslaan.
Een gezonde bodem is dus van vitaal belang voor het milieu, de landbouw, de biodiversiteit, klimaatveranderingen de menselijke gezondheid. Daarom is het essentieel om bodems te beschermen en te beheren om een duurzame toekomst te waarborgen.
afbeelding
De bodem beweegt
De bodem van Nederland beweegt. Dit komt door menselijke activiteiten zoals de gaswinning. Denk aan de aardbevingen in Groningen. In veengebieden waar woonwijken komen en in de landbouwgebieden is de waterstand vaak door mensen verlaagd. Door deze verlaging van het grondwaterpeil kan de bodem inklinken en veenoxidatie ontstaan. De bodem kan hierdoor in enkele decennia tot tientallen centimeters zakken.
De bodem beweegt ook van nature omdat Nederland in een delta ligt. Zoals de daling van het Noordzeebekken, waar door het tij en de golven verplaatsing van zand plaats vindt. Op andere plaatsen beweegt de bodem door natuurlijke processen juist omhoog zoals in Limburg.
De scheidslijn tussen de dalende en stijgende gebieden ligt ruwweg langs de lijn Breda-Amersfoort-Emmen.
afbeelding
Welke gevolgen zijn er voor je gezondheid?
Wonen op vervuilde grond kan een risico zijn voor de gezondheid, maar dat hoeft niet. Dat komt omdat we over het algemeen weinig in aanraking komen met stoffen die in de grond zitten. Er zijn uitzonderingen op die regel. Zoals bodemverontreiniging met lood in oude wijken door onze industriële geschiedenis en nu Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS).
PFAS kunnen in de bodem terechtkomen bij het maken van producten en vanuit afval van producten waar het in verwerkt is. Ook kan het in de bodem komen door gebruik van PFAS-houdende producten. Zoals blusschuim, impregneermiddel voor textiel en schoenen en smeermiddelen. Van een aantal PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben. PFAS kunnen een risico vormen voor de gezondheid van mensen en het milieu. Bij je gemeente en de GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) kun je terecht voor vragen over hoe gevaarlijk het is om op vervuilde grond te wonen.
De meetlocaties die door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) bemonsterd zijn voor de afleiding van de achtergrondwaarde PFAS in landbodem staan op de kaart. Ook zijn deze meetwaarden beschikbaar.
Bodem als sponstuin
In je sponstuin en het park zorgt de niet met tegels afgedekte bodem voor het opvangen en weg laten stromen van het water. De bodem is een soort spons. Het water stroomt via de gangen van grote en kleine dieren de bodem in. Bomen en planten kunnen in drogere tijden het water opzuigen. Stadsplanners hebben het idee van ‘sponssteden’ omarmd. De bodem wordt gebruikt om bij extreme buien meer regenwater vast te houden en water beter door te laten stromen. Hierdoor kan in steden (stedelijke omgeving) de bodem minder vaak overstromen. Maak van jouw tuin een sponstuin!
Lood in de bodem
Je ziet het niet, maar vooral in oude wijken in steden kan in de bodem te veel lood zitten. Dat kan slecht zijn voor je gezondheid. Vooral jonge kinderen zijn gevoelig voor lood. Als zij daar te veel van binnenkrijgen, kan dat nadelig zijn voor hoe goed ze kunnen leren. Woon je in een oude stadswijk? Let op lood: laat iedereen handen wassen na het buiten spelen of tuinieren. Zorg voor schoon speelzand, dek de grond in je tuin af met een schone laag en teel je groente in bakken met schone grond.
Bodem is eeuwen oud
Je kunt in de opbouw van de bodemlagen die door de eeuwen heen zijn gevormd een stukje Nederlandse geschiedenis zien. Je kan bijvoorbeeld in bepaalde lagen oude karrensporen zien van middeleeuwse postkoetsen. Of voorwerpen die in het verleden gebruikt zijn zoals kralen, de koppen van pijpen en scherven van oud serviesgoed. Soms zie je die naar boven komen bij een molshoop. Het diertje kan kleine historische resten opgraven, als hij een tunnel graaft, die veel zeggen over wat er in de bodem zit. De mol als hulp voor archeologen!
Afbeelding
Wat kun je zelf doen?
Als je een perceel grond koopt of gaat bouwen of verbouwen, kun je met vervuilde grond te maken krijgen. Informatie hierover vind je op de kaart Bodemverontreiniging en sanering
Wil je gegevens die bij de overheid bekend zijn inzien over jouw grondstuk zoals vervuilde bodem dat kan bij de gemeente, het Bodemloket of de omgevingsdienst.
Bij je gemeente en de GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) kun je terecht voor vragen over hoe gevaarlijk het is om op vervuilde grond te wonen. Bij milieucentraal vind je meer info over wat bodemvervuiling is.
Ga je bouwen of een tuin inrichten? Op de Bodemkaart van Nederland staan de verschillende bodemsoorten. Een zandbodem is stabieler en zakt minder dan bijvoorbeeld een veenbodem. Op een zandgrond groeien andere (inheemse)planten dan op een veengrond.
Gebruik nooit bestrijdingsmiddelen. Een bestrijdingsmiddel bevat werkende (chemische) stoffen die giftig zijn voor ongedierte, schimmel of onkruid. Vaak is het middel ook gevaarlijk voor andere (huis)dieren, planten en mensen. Sommige stoffen zijn bij verkeerd gebruik schadelijk voor het grondwater, de bodem of (nuttige) insecten. Tips voor een tuin zonder gif.
Afbeelding
Beleid voor een gezonde bodem
Een goede bodemkwaliteit is niet vanzelfsprekend. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken samen aan beleid en beheer.
De Omgevingswet (OW) staat voor een goed evenwicht tussen gebruiken en beschermen van de leefomgeving.' Water en bodem sturend’ betekent dat het bodem-watersysteem de belangrijkste rol speelt bij de inrichting van Nederland. Daardoor wordt ons land beter bestand tegen klimaatverandering en achteruitgang van de biodiversiteit. Het resultaat: een gezonde en veerkrachtige economie, maatschappij en leefomgeving.
In de Omgevingswet is bodem en water sturend. Bij het maken van plannen in de gemeente is de bodem en het water vanaf het begin af aan betrokken.
Aandacht voor de bodem is er in het Programma Bodem en Ondergrond. Want ook in de ondergrond gebeurt steeds meer. Behalve het winnen van drinkwater, de aanleg van kabels, leidingen of tunnels, vindt daar ook de opslag van warmte en koude plaats. Afspraken over het gebruik van de ruimte zijn nodig om de bodemkwaliteit goed te houden.
Kijk ook eens bij
Schoon water
Wat betekent een goede waterkwaliteit?