Afbeelding drinkwater

Wat is schoon water en waarom is dit belangrijk?

Schoon water bevat geen giftige stoffen en ook geen ziekteverwekkers. Voor mensen, planten en dieren is schoon water erg belangrijk om gezond te blijven. We willen daarom dat de waterkwaliteit goed is.  Dat geldt voor schoon drinkwater, maar ook voor de kwaliteit van het grondwater, oppervlaktewater en zwemwater. Grondwater is water in onze bodem en is een belangrijke bron voor drinkwater. Oppervlaktewater gebruiken we als vaarwater of als zwemwater, maar ook voor drinkwaterwinning.

Schoon water is niet vanzelfsprekend in ons dichtbevolkte land. Met elkaar moeten we er daarom voor zorgen dat het water schoon blijft. Afvalwater van huishoudens en bedrijven en ook regenwater dat afstroomt van verhardingen wordt eerst gezuiverd voordat het in  oppervlaktewater terecht komt. Hoe viezer het rioolwater is, hoe meer zuivering er nodig is. Ook met een hele goede zuivering zijn sommige stoffen moeilijk uit het water te halen.

afbeelding oppervlaktewater

Waterkwaliteit van oppervlaktewater

De kwaliteit van ons oppervlaktewater (rivieren, beken, meren en sloten) is niet goed. Dit blijkt uit de beoordeling van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Er zijn teveel giftige stoffen in te hoge concentraties in ons oppervlaktewater. Stoffen uit het verleden, maar ook  giftige stoffen uit bestrijdingsmiddelen, geneesmiddelen van mensen en dieren en meststoffen zoals stikstof en fosfor. De aanwezigheid van deze stoffen heeft ook invloed op de planten en dieren die in dat oppervlaktewater leven. De ecologische waterkwaliteit is dan ook matig, ontoereikend of slecht. 

Voor een goede ecologische waterkwaliteit zijn ook de inrichting en het beheer van water en de oevers van belang. Een rechtgetrokken beek met een strakke oever is minder aantrekkelijk voor planten en dieren, die daar van nature voorkomen. Dat geldt ook voor kanalen en meren met een harde oever met steen. Verder maken gemalen en stuwen bijvoorbeeld vismigratie onmogelijk.

Zwemplekken

Kaart met zwemlocaties

Waar kun je veilig zwemmen?

Bescherming van grondwater

Gebieden waar een goede kwaliteit van het grondwater belangrijk is voor het drinkwater

Bestrijdings-middelen in water

Hoeveel bestrijdingsmiddelen zijn er aanwezig in het oppervlaktewater?

Waterkwaliteit

Hoeveel last heeft het waterleven van giftige stoffen?

afbeelding gezondheid

Welke gevolgen zijn er voor je gezondheid?

In Nederland komt er schoon water uit de kraan, dat je zo kunt drinken.  Dat willen we graag zo houden. Daarom is er veel aandacht voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en het grondwater, want dat zijn de bronnen van ons drinkwater. Schoner water heeft minder zuivering nodig voordat het als drinkwater geschikt is. Daarom is het gunstig als het oppervlaktewater zo min mogelijk verontreinigingen bevat, zoals mest, zware metalen, bestrijdingsmiddelen en resten van medicijnen. Te hoge concentraties geven ook schade aan de planten en dieren in het water.

In je woonomgeving heeft water net als groen positieve effecten voor je gezondheid . Maar er zijn ook risico’s. Het water kan ziekteverwekkers of blauwalgen bevatten. Ook kan stilstaand water muggenoverlast geven. Na een hevige regenbui staan straten en wadi’s soms vol met water. Dit is vaak geen vervuild water en daarom niet geschikt om in te spelen. 

Veilig zwemmen

Kinderen zwemmen in buitenwater

Zwemmen in buitenwater, zoals in zee, recreatieplassen, meren of ander water is heerlijk. Maar je kunt niet overal zwemmen. Soms is het niet veilig, bijvoorbeeld als er veel schepen varen, als het hard stroomt of als er scherpe voorwerpen onder water liggen. De waterkwaliteit moet goed zijn, want van vervuild zwemwater kun je huidklachten en last van je ogen krijgen. Of problemen met je maag of darmen of zelfs een infectieziekte oplopen.  Check zwemwater.nl voor je gaat zwemmen. Op ongeveer 700 officiële buiten zwemwaterlocaties vindt controle van de waterkwaliteit plaats.  Die plekken staan op de kaart.

Grondwaterbescherming

In waterwingebieden pompt het drinkwaterbedrijf water uit de grond. Na zuivering is dat water geschikt als drinkwater. In grondwaterbeschermingsgebieden is het extra belangrijk dat de bodem niet vervuilt. In deze gebieden gelden er regels om het grondwater te beschermen. De provincies  wijzen gebieden aan waar niet alle activiteiten mogelijk zijn. Op sommige plekken is het doorboren van kleilagen verboden. Ook is een warmte-koude-opslag niet overal toegestaan vanwege risico’s voor de kwaliteit van het grondwater.

Voorkom zwerfafval

Afval hoort niet in het water. Plastic verdwijnt zelfs nooit uit het milieu. Het breekt af in hele kleine plastic deeltjes (microplastics). Bij het uit elkaar vallen van zwerfafval komen veel microplastics in het milieu terecht. Deze microplastics komen uiteindelijk ook in ons voedsel en drinkwater terecht. 
Bij rivieren in Nederland blijft er na een hoogwaterperiode vaak veel afval op de oevers achter. Schone Rivieren  pakt dit probleem aan. Vrijwilligers kunnen een opruimactie organiseren, maar tegelijk ook informatie over de herkomst en samenstelling van het afval verzamelen. Dat kan leiden tot oplossingen om de plasticvervuiling te voorkomen.

Afbeelding

Wat kun je zelf doen?

De vraag naar drinkwater neemt toe, maar tegelijkertijd zijn er minder waterbronnen beschikbaar voor schoon drinkwater. Het is daarom belangrijk om zuinig om te gaan met drinkwater. Bekijk de tips van MilieuCentraal hoe je drinkwater kunt besparen.

Let ook op met wat je door de gootsteen of het toilet spoelt. Rioolwater wordt gezuiverd, maar sommige stoffen komen uiteindelijk toch in het oppervlaktewater terecht. Sommige stoffen horen niet in het riool thuis. Spoel kwasten en verfrollers nooit uit onder de kraan. En  giet frituurvet, olie of verfresten in een plastic fles of melkpak en breng het naar een inzamelingspunt of de milieustraat. 

PFAS vormen een risico voor je gezondheid en voor het milieu. Voorkom extra blootstelling aan PFAS. Zo kun je beter niet zwemmen in recreatieplassen, waar teveel PFAS aanwezig is. Laat kinderen en honden niet in zeeschuim, want dat bevat meer PFAS dan zeewater. In sommige gebieden is het besproeien van je tuin met oppervlaktewater voor het telen van groenten en fruit eten niet verstandig. 

Bij een enorme hoosbui blijft er soms water op straat staan, omdat het riool overstroomt. Je kunt je tuin watervriendelijk  maken, waardoor het regenwater meteen in de bodem kan zakken in plaats van naar het riool.

Afbeelding

Uiterwaarden

Beleid voor schoon water

Schoon water is  niet vanzelfsprekend. Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen werken samen aan beleid en beheer.  Maar in het hele stroomgebied van een rivier is watervervuiling is ongewenst. Daarom zijn ook Europese afspraken en regels belangrijk.

Zorgdragen voor een goede waterkwaliteit staat centraal in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW).  Het doel is om uiterlijk in 2027 een goede waterkwaliteit te bereiken. Op dit moment voldoet de waterkwaliteit in Nederland nog niet aan de eisen. 

De Omgevingswet regelt de taakverdeling bij het beschermen van de bronnen voor drinkwater. De provincies zijn verantwoordelijk voor het grondwater, de waterbeheerders voor het oppervlaktewater. Alle overheden (Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten) hebben de plicht om te zorgen voor een duurzame en veilige drinkwatervoorziening.

Kijk ook eens bij

Natuur

Biodiversiteit en natuur doen ertoe. 

Verbindingen groen en water

Natuur staat in verbinding met elkaar door natuurbruggen, tunnels of aquaducten. Groen en water verbindt mensen en natuur met elkaar. 

Gezonde bodem

Waarom is een gezonde bodem van levensbalang?

Kennis groen en water

Lees meer over de achtergrond van een groene en waterrijke omgeving.