Afbeelding intro

Wat zijn stiltegebieden?

Stiltegebieden zijn beschermde gebieden waar je vooral natuurlijke geluiden hoort. Het woord ‘stilte’ betekent dus niet dat er helemaal geen geluid is. Maar er mogen alleen geluiden klinken die horen bij die plek. Denk aan het geluid van trekkers of melkmachines in een gebied met veehouderij. Het doel is om het gemiddelde geluidsniveau onder de 40 decibel te houden.

Veel stiltegebieden vallen samen met (beschermde) natuurgebieden. Ruim de helft ligt in de Waddenzee en de Zeeuwse wateren. 

Het aantal stiltegebieden neemt af en ze worden steeds minder stil. Daar is wel iets tegen te doen. De Wijde blik bij Kortenhoef kon behouden blijven toen bewoners, natuurorganisaties en een bootjesverhuurder de handen ineensloegen. De provincie Limburg zorgt ervoor dat stiltezoekers de stiltegebieden makkelijk weten te vinden. En stilte-ambassadeurs als Carin en Petra pleiten voor stilte, zodat meer mensen hun oor te luister kunnen leggen in de natuur.

afbeelding

Vrouw zit op steiger

Stilte en gezondheid

In 2006 schreef de Gezondheidsraad al over de relatie tussen stilte en gezondheid. Mensen hebben behoefte aan plekken waar rust heerst. Stille groene gebieden kunnen mensen helpen om te herstellen van stress. Dit werkt het beste als er geen of weinig ongewenste geluiden zijn. Toch staat het onderzoek naar de gezondheidseffecten van stilte nog in de kinderschoenen. Er is meer bekend over de tegenhanger van stilte: lawaai. Maar je kunt geluid ook anders benaderen. Wat vinden mensen wél fijn om te horen? Bij welke geluiden ontspannen mensen in plaats van dat ze gestrestst raken? Onderzoeker Tjeerd Andringa spreekt van ‘hoorbare veiligheid’. In een video legt hij uit hoe dat werkt. Geluid van stromend water of van mensen die een rustig gesprek voeren kan bijvoorbeeld geruststellend werken. Dat geeft aan dat de omgeving veilig is. 

Stiltegebieden

Kaart Stiltegebieden

Wil je weten waar je rustig kan fietsen of wandelen? Bekijk de stiltegebieden op de kaart.

Groene gebieden

Groenkaart

 Groene gebieden kunnen helpen om te herstellen van stress. 

Afbeelding

Hoe klinkt een stad?

Stiltegebieden liggen meestal in landelijk gebied. Hoe zorg je voor stille, rustige plekken in een stad? Of beter gezegd: hoe zorg je voor variatie in geluiden in een stad?  Een voorbijrijdende auto is niet zo vervelend als daarna vogelgetjilp en geroezemoes te horen zijn. Op verschillende plekken in Nederland is de geluidsbeleving meegenomen in de (her)inrichting van de stad. Bijvoorbeeld op de Garenmarkt in Leiden (zie onder) en het Hofplein in Rotterdam. Zodat het niet alleen aantrekkelijk oogt, maar ook prettig klinkt.

De focus ligt vaak op het verminderen van geluidshinder, maar er zijn ook andere manieren om de geluidsbeleving van een plek te verbeteren. Het begint allemaal met goed luisteren op een plek, volgens hoogleraar Marcel Cobussen. En je afvragen: ‘Hoe klinkt de stad?’  Rijden er  piepende trams? Spelen er kinderen? Kunnen mensen elkaar verstaan bij een praatje? Omwonenden en andere gebruikers staan daarbij centraal. Het gaat namelijk om wat zij ervaren en willen op zo’n plek.

Lees in ons artikel hoe stadsmaker Martine Sluijs geluid meeneemt in haar werk.

Praktijkvoorbeeld 1: de Garenmarkt in Leiden

garenmarkt in leiden, kindje op een fiets

 

De Garenmarkt in Leiden is het eerste plein in Nederland dat zo ontworpen is  zó ontworpen is dat het er niet alleen goed uitziet, maar ook goed klinkt. De parkeerplaatsen gingen ondergronds, in een parkeergarage. Daarbovenop kwam een park, waar straks concerten klinken. Twee geluidexperts (Marcel Cobussen en Irene van Kamp) en een geluidskunstenaar (Cilia Erens) gaven de gemeente advies.

Ja, een kunstenaar, want “luisteren moet je leren”, stelt Marcel Cobussen, hoogleraar uit Leiden. Ze zijn gaan luisteren in Leiden: de experts, kunstenaar, gemeenteambtenaren en omwonenden. Met een blinddoek om. Dit hielp om een geluidsadvies te geven.

Zo worden er verschillende soorten bomen aangeplant. Iedere boomsoort dempt namelijk andere geluidsfrequenties en trekt andere dieren aan. Er zijn verschillende soorten ondergrond gebruikt waardoor bijvoorbeeld voetstappen op verschillende plekken verschillend klinken. En buiten de gazons wordt de ondergrond half verhard, met hetzelfde effect. Gauw gaan luisteren dus, in Leiden!

Praktijkvoorbeeld 2: The Cutting Edge in Sheffield

Watervalstructuur op een plein

 

In het Engelse Sheffield zorgde de geluidsmuur The Cutting Edge  voor een stillere én mooiere leefomgeving. The Academy of urbanism legde dat vast op deze foto. Het plein Sheaf Square grenst aan een drukke weg. Mensen hadden last van  het geluid van auto’s. Bovendien was wandelen onveilig door het vele verkeer.   

De gemeente Sheffield vond een goede  oplossing. Ze legde The Cutting Edge aan, een stalen geluidsmuur met een waterval. Deze muur leidt mensen langs mooie plekken van het station naar de stad. De geluidsmuur dempt het geluid van de auto’s en het vallende water werkt rustgevend. Daarbij is de muur van staal omdat Sheffield  vroeger een mijnstad was. Een knap staaltje soundscaping dus! 

 

 

 

 

 

Afbeelding

Stiltegebieden in de Omgevingswet

Provincies leggen de grenzen van stiltegebieden vast in provinciale milieubeleidsplannen. Voor activiteiten in een stiltegebied die lawaai maken, moet de provincie toestemming geven. Halverwege 2022 gaat de Omgevingswet in. De provincie houdt de taak om geluid in stiltegebieden te voorkomen of verminderen. De gemeente werkt dit uit in een omgevingsplan. Daarin staat dan bijvoorbeeld dat schietbanen of evenementen verboden zijn in of nabij het stiltegebied.

De gemeente kan extra plekken aanwijzen waar de stilte beschermd moet worden, bijvoorbeeld hofjes in steden. Sommige gemeenten moeten elke 5 jaar een Actieplan Geluid maken om geluidsoverlast aan te pakken. Dat staat in Europese regels. Rotterdam wil in de periode 2019-2023 niet alleen geluidhinder tegengaan, maar ook de geluidsbeleving verbeteren. Check het omgevingsplan van je gemeente of het Actieplan Geluid om te kijken hoe jouw gemeente omgaat met stilte en geluid.   

foto zinggebied

Maak het geluid in jouw leefomgeving aangenamer

  • Doe als geluidexperts in het Leidens praktijkvoorbeeld: luister eens naar je omgeving met een blinddoek om. “Je hebt geen idee hoe je omgeving  klinkt”, zegt hoogleraar Cobussen. Of leg je oor te luister bij monumentale bomen. Wist je dat elke boom andere geluidsfrequenties dempt? 
  • Denk mee als jouw gemeente bijvoorbeeld een nieuw park maakt. Wat heb jij nodig om te kunnen ontspannen? 
  • Burenlawaai geeft vaak overlast. Houd dus rekening met je buren. Heb je zelf last van buren? Ga het gesprek met ze aan. Misschien kun je afspraken maken over tijden waarop het stil moet zijn. 
  • Verschillende inwoners in Utrecht legden hun ervaring in stiltegebieden vast met de Mees belevingsapp. De Atlas kijkt of we deze gegevens ook kunnen presenteren. 

Kijk ook eens bij

Wegverkeer

Verkeer, vrachtauto's personen auto's op A2

Wegverkeer is de belangrijkste bron van geluidhinder.

Vliegverkeer

Vliegtuig over flatgebouw van onderaf gezien

Na wegverkeer is vliegverkeer de belangrijkste bron van geluidhinder. 

Treinverkeer

Goederentrein rijdt onder viaduct door

Ruim 2 miljoen mensen wonen in Nederland minder dan 300 meter van het spoor. Dat kan overlast geven. 

Windturbines

Een rij windturbines die vlakbij huizen staan

Nu we overschakelen op duurzame energie, zie je steeds meer windturbines. De motor en wieken maken geluid dat tot hinder kan leiden.