We spreken van droogte wanneer er minder water beschikbaar is dan normaal; er kan dan een watertekort ontstaan. Droogte ontstaat als er minder regen valt dan normaal, als er meer water verdampt dan gebruikelijk, of beide. In Nederland valt er in de herfst en winter meer neerslag dan er water verdampt, we hebben dan te maken met een te veel aan water, een neerslagoverschot. Alleen in de lente en zomer is dit andersom, waardoor een neerslagtekort, ofwel droogte ontstaat.

Niet alleen het weer en het klimaat zijn van invloed op droogte. Ook de vraag naar water voor landbouw, drinkwater en industrie, de aanvoer van water via rivieren en het waterbeheer spelen een rol. Er is een watertekort als er minder water is dan nodig. Bijvoorbeeld als er in Nederland weinig regen valt en er ook weinig water via de Rijn en Maas ons land binnenkomt.

Droogte veroorzaakt problemen voor de veiligheid (verzwakte dijken), landbouw, binnenvaart, woonomgeving, waterkwaliteit en natuur. Vooral langdurige en langjarige droogtes geven problemen, zoals in 2018, 2019, 2020 en 2022. In Nederland zijn er afspraken over de waterverdeling bij droogte. Het weinige zoete water uit de grote rivieren en meren wordt dan zo goed mogelijk onder alle watergebruikers verdeeld via stuwen, pompgemalen en sluizen. 

De hoeveelheid neerslag en de hoeveelheid verdamping verschilt in Nederland sterk van jaar tot jaar. Hierdoor is het moeilijk om te zien of het Nederlandse weer steeds droger wordt. De afgelopen tientallen jaren zijn vooral april en mei droger geweest. Dit komt deels door hogere temperaturen door klimaatverandering. Maar het komt ook doordat er meer zonneschijn is. Door de hogere temperatuur en door meer zonneschijn verdampt er meer water. In het binnenland is het droger dan aan de kust.

Volgens de klimaatscenario's van het KNMI (2023) krijgen we in de toekomst vaker te maken met droge zomers. De winters worden juist natter. Hoeveel precies is onzeker. Daarom heeft het KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) zowel natte als droge toekomstscenario's gemaakt. In het droogste scenario is een gemiddelde zomer rond 2100 ongeveer even droog als de extreem droge zomer in 2022. 

Droogte kan veel schade veroorzaken. Denk aan gestrande schepen, droogvallende woonboten, drooggevallen beken, mislukte oogsten, bosbranden, verzakkingen van woningen en uitgedroogde natuur. Ook ontstaat er een tekort aan schoon drinkwater.

De gevolgen van droogte verschillen per regio en per sector. Niet elke plek is even gevoelig voor droogte. Zo is Hoog Nederland gevoeliger voor droogte vanwege de zandgronden en omdat er minder water vanuit de rivieren wordt aangevoerd. Maar ook Laag Nederland, het westen van Nederland, heeft te maken met gevolgen van droogte, zoals afname van de waterkwaliteit door verzilting. Gebieden met klei- en veenbodems krijgen bij droogte te maken met inklinking, de bodem zakt naar beneden en kan eenmaal ingeklonken niet meer terugveren. Dat zorgt voor schade aan gebouwen, wegen en landbouwgrond. Door droogte krijgen we ook steeds vaker te maken met natuurbranden. 

Bij droogte kan de luchtkwaliteit slechter zijn. Als het weinig heeft geregend, zit er meer fijnstof in de lucht, omdat er minder is uitgeregend. Veel fijnstof in de lucht vergroot de kans op hart-, long- en vaatziekten. Meer fijnstof in de lucht is zwaar voor de gezondheid van mensen met longproblemen. Fijnstof komt in de lucht door bijvoorbeeld autoverkeer, houtkachels, barbecues en open haarden. Door het gebruik hiervan te minimaliseren, kan het fijnstof minder worden. Hitte en droogte gaan vaak samen met veel pollen in de lucht en hoge concentraties ozon(PDF) (zomersmog). Ook hierdoor kunnen mensen het benauwd krijgen, zeker als zij al aandoeningen aan de luchtwegen hebben. 

Ook de waterkwaliteit kan tijdens droge periodes slechter zijn. Tijdens droge periodes verdampt water sneller waardoor er hogere concentraties van vervuilende stoffen in het oppervlaktewater zitten. Vissen en andere waterbeesten kunnen hierdoor doodgaan en algen groeien volop. Kijk daarom altijd waar je veilig kan zwemmen.

Na perioden van droogte kan zware regenval uitbraken van infectieziekten veroorzaken bij mensen en dieren. Dit kan gebeuren als riooloverstorten ontstaan, waarbij vervuild water uit het riool in het oppervlakte- en grondwater terechtkomt en ook op straat kan komen te staan. Dit komt sneller voor bij zware buien na een periode van droogte, omdat dan het water minder goed de grond in kan zakken. Door klimaatverandering komen zulke periodes van droogte gevolgd door hevige regen(PDF) vaker voor. Hierdoor zijn er nu ook meer longontstekingen dan in eerdere jaren.