Natuur heeft een positieve invloed op de gezondheid. Frisse lucht, bewegingsruimte en even ontsnappen aan de vele prikkels van het dagelijkse leven; natuur biedt ons rust en ontspanning. Grote natuurgebieden geven het gevoel er echt even helemaal tussenuit te zijn. Stadsparken en tuinen zijn ideaal om dagelijks in contact te komen met groen.

Waarom werkt een natuurlijke omgeving ontspannend?

Dit komt omdat ons aandachtsysteem anders wordt geprikkeld. Wetenschappers noemen dit de ‘Attention Restoration Theory.' In een stedelijke omgeving zijn er veel prikkels die een groot beroep op onze aandacht doen: voorbijrazende auto's, een drukke winkelstraat, etc. Uit onderzoek blijkt dat deze ‘onvrijwillige' aandachtprikkels ons vermogen tot focus en reflectie verminderen. De prikkels uit de natuur geven juist een rustgevend gevoel. Zoals een fladderende vlinder, dwarrelende bladeren of het zachte geruis van bomen in de wind. De natuur vormt zo een vluchtheuvel voor onze overbelaste geest. Zo ontstaat er rust en kunnen gerichte aandacht, werkgeheugen en zelfbeheersing herstellen.

Gezondheidseffecten natuur

Uit onderzoek blijkt dan ook  (o.a. Kaplan & Kaplan) dat mensen zich na een wandeling door de natuur minder agressief, fitter en vrolijker voelen, maar ook makkelijker kunnen focussen en minder sociale stress ervaren. En juist deze sociale stress speelt vaak een rol bij het ontstaan van burn-outs of angststoornissen. Ook hebben kinderen en volwassenen met ADHD baat bij een natuurlijke omgeving, omdat zij extra gevoelig zijn voor aandacht vragende prikkels en deze niet kunnen ‘filteren'. (bron: Vries, S. de, R.A. Verheij en H.M. Smeets, 2015).

Groen en bewegen versterken elkaar. Ook nodigt groen uit tot bewegen. Uit onderzoek blijkt dat buiten in de natuur zijn en bewegen elkaar versterken. Mensen ervaarden dat het bewegen buiten minder moeite kostte en leuker was dan bewegen in een binnenomgeving. Hierdoor waren ze gemotiveerder om vaker te bewegen.

Gezondheidseffecten groen ook merkbaar voor groen op kleinere schaal

Niet alleen grote groenvoorzieningen als natuurgebieden hebben een gunstig effect op de gezondheid van mensen, dit geldt ook voor ‘kleiner' groen in de leefomgeving van mensen, zoals sportvelden, perkjes, plantsoenen, parken en tuinen. Meer informatie vindt u onder de tab gezondheid in het subthema ‘Groene leefomgeving' .

Risico's voor de gezondheid

Het meest voorkomende risico voor uw gezondheid in de Nederlandse natuur is de beet van een teek. Teken kunnen namelijk ziekteverwekkers bij zich dragen en deze overdragen op de mens. De bekendste teken-overdraagbare ziekte in Nederland is de ziekte van Lyme. Controleer daarom na een bezoek in het groen goed op tekenbeten, doe de tekencheck.   Op onze kaart ziet u hoeveel mensen na een tekenbeet bij de huisarts zijn geweest omdat ze een rode ring om de beet kregen. Dit kan een eerste uiting zijn van de ziekte van Lyme.

De afgelopen 20 jaar is veel beleid gevoerd om de achteruitgang van de biodiversiteit te keren. Niet alleen zijn op grote schaal emissies van milieubelastende stoffen teruggedrongen, maar ook zijn veel gebieden op de schop genomen om natuurwaarden te herstellen (PBL, 2016). Het areaal beschermde natuur is gegroeid, en milieu- en watercondities zijn verbeterd. Deze verbeteringen hebben eraan bijgedragen dat een aantal soorten in Nederland is teruggekeerd en er een lichte verbetering te zien is in het aantal bedreigde soorten. (Bron: Compendium voor de Leefomgeving).

Natuurvisie

De overheid wil de Nederlandse natuur behouden en versterken. Daarom heeft het kabinet de Rijksnatuurvisie 2014 Natuurlijk verder opgesteld. Deze natuurvisie biedt een strategie voor natuurbeleid dat aansluit bij burgerinitiatieven en groen ondernemerschap. De visie gaat uit van een landschappelijke aanpak op regionaal niveau. Daarnaast is ook de Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal nog van toepassing. In deze agenda staan actiepunten die moeten bijdragen aan het behoud en duurzaam gebruik van de natuur. Naast natuur op het land wil de overheid ook de toekomst van de grote wateren zoals het Waddengebied, de Zuidwestelijke Delta, het IJsselmeergebied, de Noordzee, het kustgebied en het rivierengebied veiligstellen. Daarom is ook voor deze natuur een visie ontwikkeld, namelijk de Natuurambitie Grote Wateren 2050-2100.

Green Deals

Green Deals zijn afspraken tussen de Rijksoverheid, bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere overheden.De Green Deal helpt om duurzame plannen uit te voeren. Zo is er op 1 april 2016 de Green Deal Infranatuur getekend door diverse partijen. Het doel is om langs wegen, spoorlijnen, leidingen, dijken en waterwegen de biodiversiteit te verhogen en de ecologische hoofdstructuur (EHS) te verbinden. Recente voorbeelden hiervan zijn de opening van de Honey Highway langs de A4 en de nieuwe heidecorridor bij het waterwingebied Soestduinen.

Wetten en regelgeving

Sinds 1 januari 2017 is in Nederland de Wet natuurbescherming van kracht. De wet vervangt drie andere wetten, namelijk: de Flora en Faunawet, de Natuurbeschermingswet1998 en de Boswet. De Europese regelgeving op gebied van natuur is als uitgangspunt genomen. Deze wet regelt de bescherming van natuurgebieden en planten- en diersoorten. Daarnaast zijn er bepalingen over de jacht en over houtopstanden in opgenomen. Volgens deze wet ligt de verantwoordelijkheid voor een gebied bij de provincies. Zij zorgen voor de vergunningen en ontheffingen. Met het Natuurpact is in 2013 al de verantwoordelijkheid voor het natuurnetwerk bij provincies en maatschappelijke organisaties neergelegd. De Rijksoverheid blijft verantwoordelijk voor het beleid van grote wateren en internationaal beleid.

De Omgevingswet

Natuur is van belang voor het welzijn en welbevinden van mensen, bijvoorbeeld in de vorm van recreatie , de economie, bijvoorbeeld voor bescherming en bestuiving van gewassen en als bron voor medicijnen  en de veiligheid en bescherming van de mens, bijvoorbeeld voor buffers tegen overstromingen. Daarbij komt dat de natuur ook waarde in zichzelf heeft, los van het nut voor mensen. De Omgevingswet borgt en verbetert de bescherming van bestaande natuurkwaliteiten en breidt deze zo nodig uit. Vanaf 2021 treedt de Omgevingswet (OW) in werking. Het aanvullingsspoor natuur bestaat uit de Aanvullingswet natuur, het Aanvullingsbesluit natuur en de Invoeringsregeling natuur. De Omgevingswet regelt het belang van natuur als onderdeel van de fysieke leefomgeving. Hiermee regelt de Omgevingswet ook het belang van het welzijn van de mens.

Vergunningen en ontheffingen

Een aanvraag voor een omgevingsvergunning bij de gemeente wordt getoetst aan de Wet natuurbescherming. Het is ook mogelijk om rechtstreeks bij de provincie een vergunning of ontheffing natuur aan te vragen. Meer informatie over Wet natuurbescherming ontheffing en vrijstelling staat op de site van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

Subsidies en belastingvoordelen

In Nederland liggen veel landbouwgebieden en natuurterreinen die waardevol zijn voor natuur en landschap. De provincies willen de natuurwaarden in deze gebieden behouden en verder ontwikkelen. Boeren die hun landbouwgrond natuurvriendelijk beheren, kunnen hiervoor een vergoeding krijgen. Dit gaat via de Subsidie Natuur en Landschap (SNL).

Gronden als heide, duinen en kwelders tellen niet mee als subsidiabele landbouwgrond. Op deze grond vindt vaak wel begrazing plaats. Laat u deze grond begrazen door schapen of vrouwelijk vleesvee? Dan kunt u daarvoor de graasdierpremie aanvragen.

Landgoedeigenaren kunnen belastingvoordeel krijgen en zo makkelijker hun landgoed onderhouden. Zij moeten dan wel hun landgoed openstellen voor het publiek. Dit is geregeld in de Natuurschoonwet. Overheden, bedrijven en non-gouvernementele organisaties(NGO's) die zich bezig houden met het verbeteren van natuur en biodiversiteit kunnen een aanvraag indienen bij het programma LIFE van de Europese Unie.

Het Natuurnetwerk bestaat uit prachtige natuurgebieden. Het grootste deel daarvan is goed toegankelijk. Sommige gebieden bevatten ‘struinnatuur' en zijn helemaal vrij toegankelijk, dus ook buiten de aangelegde paden. De regelgeving van de natuurgebieden verschilt per gebied. Zo zijn er regels over de tijden dat u in het gebied mag verblijven. Vaak is dit van zonsopkomst tot zonsondergang. Andere regels gaan over het aanlijnen van honden en het gebruik van (motor)fietsen. De regels zijn te vinden op borden bij de ingang van het gebied. Ook geldt bij veel natuurgebieden een verbod op het vliegen van drones. Deze gebieden kunt u bekijken op de Atlas kaart van de Drone no-fly zones.

Afval en overlast melden

Afval hoort niet in de natuur. Helaas belanden sigarettenpeuken, blikjes en flesjes nog steeds vaak in de natuur. Maar ook afgedankte huisraad, bouwmaterialen en drugsafval wordt soms gevonden. Zwerfvuil kunt u het beste melden bij uw gemeente of boswachter van het gebied. Wanneer u getuige bent van een illegale dumping of verdachte situatie, neem dan contact op met de politie. Boswachters zorgen voor toezicht en handhaving in natuurgebieden. Overlast of vernieling in de natuur kunt u het beste bij de boswachter van het gebied melden.

Activiteiten in de natuur

De meeste nationale parken hebben een bezoekerscentrum of informatiepunt en er worden regelmatig activiteiten georganiseerd. Op de website van de nationale parken vindt u informatie over de bereikbaarheid, toegankelijkheid, routes en parkregels. Staatsbosbeheer en IVN organiseren ook allerlei activiteiten in de natuur voor jong en oud.

Op Nationale Boomfeestdag kunnen kinderen meedoen met het planten van bomen. Elk jaar worden gemiddeld 200.000 bomen geplant in heel Nederland. Op de Landelijke Opschoondag maken mensen door het hele land sámen een openbaar gebied zwerfafvalvrij.

Ook is het mogelijk om bij te dragen aan natuur door vrijwilligerswerk te doen. Elke eerste zaterdag van november vindt de landelijke Natuurwerkdag plaats. Maar ook het gehele jaar door is er de mogelijkheid om buiten de handen uit de mouwen te steken.

Op de website van Beter in het Groen zijn allerlei activiteiten in een natuurlijke omgeving te vinden. Van wekelijkse wandelgroepen en buiten-sportlessen tot kindertherapie en re-integratie in het groen. In een natuurgebied of juist dicht bij huis. Zoek op postcode of op plaats in het aanbod van Beter in het Groen.