afbeelding
Hoeveel mensen hebben last van treingeluid?
Het onderzoek Beleving Woonomgeving (OBW) Hinder en Slaapverstoring in 2023 van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) laat zien dat 2,3% van de Nederlanders ernstige hinder heeft van treinverkeer. Dat zijn zo’n 340.000 mensen van 16 jaar en ouder. Een veel voorkomend probleem is dat mensen slecht slapen door treingeluid. Bijvoorbeeld in 2023 had 1,2% van de Nederlanders last van ernstige slaapverstoring.
Afbeelding intro
Trillingen van treinen
Naast geluid, veroorzaken treinen ook trillingen. Denk aan het gerommel als een trein langsrijdt. Of aan trillende kopjes, ramen en deuren.
In 2021 had ongeveer 11 procent van de Nederlanders die binnen 300 meter afstand van het spoor woonde, ernstige hinder van trillingen door treinen. Het gaat naar schatting om 126.500 personen. Zij hebben last van irritatie, boosheid en onbehagen. ’s Nachts kunnen deze trillingen hun slaap ernstig verstoren. Vooral de trillingen van goederentreinen veroorzaken hinder en slaapverstoring, volgens onderzoek van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). Gebieden in de buurt van spoorbruggen, tunnels en grote stations met veel parallelle sporen zijn daarin niet meegenomen. Voor geluid van treinverkeer bestaat wetgeving, voor trillingen door treinen niet of nauwelijks.
Nachtelijk geluid treinverkeer (Lnight)
Slaap je slechter door lawaai? Bekijk hoeveel geluid de treinen ’s nachts (23 - 7 uur) maken.
Ernstige geluidshinder door treinen
Op de kaart zie je hoeveel procent van de mensen in je buurt ernstige hinder had van treinlawaai in 2020.
afbeelding
Gezondheidseffecten door treingeluid
Lawaai kan hinder geven en de slaap verstoren. Slaapproblemen kunnen leiden tot vermoeidheid en concentratieproblemen overdag. Het RIVM schat dat jaarlijks 2 tot 85 mensen hart- en vaatziekten krijgen door treingeluid. En dat daar gemiddeld 1 tot 10 personen aan overlijden.
De WHO adviseert de geluidsniveaus onder de 54 dB (Lden) te houden om de gezondheid te beschermen. Voor de nacht is de WHO-advieswaarde 44 dB (Lnight).
Hoeveel lawaai maakt een trein?
In een rustige straat is het geluidsniveau gemiddeld 50 dB, maar dicht langs het spoor gemiddeld 60 tot 70 dB. Als een trein langskomt kan dit oplopen naar 80 tot wel 90 dB. Veel spoorwegen zijn de afgelopen jaren drukker geworden, met daarbij toenemende geluidsniveaus en toenemende hinder.
Ook het rinkelen van de overwegbellen en werkzaamheden kunnen hinder geven. "Buiten zitten en slapen met het raam open was soms niet te doen", zei een bewoner toen de spoorweg tussen Zutphen en Hengelo werd aangepakt. Een ander zei: "Wat moet dat moet". Lees hun verhaal op de website van Prorail.
Welke maatregelen helpen?
De Rijksoverheid vervoerders en Prorail pakken geluidshinder aan met bijvoorbeeld:
- stillere treinen;
- het glad slijpen van het spoor en de wielen;
- andere remsystemen;
- andere bruggen;
- raildempers;
- geluidschermen of geluidswallen;
- het isoleren van woningen.
Hoeveel treingeluid is toegestaan?
Er zijn regels om te voorkomen dat door toenemend treinverkeer de hoeveelheid geluid toeneemt. ProRail berekent de hoeveelheid geluid op punten aan beide kanten van het spoor. Elk van deze punten heeft een eigen, maximaal toegestane geluidproductie (GPP). Dat heet een geluidproductieplafond. ProRail bekijkt elk jaar of het geluid onder de GPP’s ligt. Het gemiddelde treingeluid over één jaar mag niet boven die waarde uitkomen. Als het geluidniveau boven het geluidproductieplafond ligt, nemen ProRail en de overheid maatregelen.
Bekijk de video van ProRail voor meer uitleg over geluidproductieplafonds.
Maatregelen bij jouw woning
ProRail maakt elke 5 jaar een kaart van het treinverkeersgeluid. Bij de Geluidskaart hoort een Actieplan geluid, met maatregelen om de geluidsituatie te verbeteren. ProRail verlaagt ook vanuit het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG) het geluid langs het spoor. Zo worden bijvoorbeeld raildempers geplaatst: rubberen blokken op het spoor die het geluid dempen. Of denk aan geluidsschermen of woningisolatie. ProRail maakte in totaal vijftig plannen die zijn gedeeld met omwonenden en andere belanghebbenden. Op de Geluidsmaatregelenkaart kun je de plannen rondom jouw woning bekijken. Op deze kaart zie je alle huizen waar het MJPG geluidsonderzoek is uitgevoerd.
Afbeelding
Gele bolletjes zijn huizen en blokjes zijn geluidsschermen van 3 meter (lichtgroen), en 1 meter hoog (blauw).
Tabel met toegestane decibel
| Woning | Standaardwaarde in Lden (decibel) | Grenswaarde in Lden (decibel) |
|---|---|---|
| Nieuwbouw bij bestaande spoorlijn | 55 dB | 65 dB |
| Nieuwe spoorlijn bij bestaande woningen | 55 dB | 70 dB |
Nieuwe woningen of nieuwe spoorlijn?
Als er plannen zijn voor nieuwbouw of voor een nieuw spoor, dan moet de overheid inschatten wat het geluidniveau zal zijn. Het doel is om onder de standaardwaarde te blijven. Meer geluid dan de grenswaarde is bijna nooit toegestaan.
Afbeelding
Overgang van wet Geluidhinder naar Omgevingswet
Eerst waren er alleen geluidproductieplafonds voor het hoofdspoorwegennet. Maar vanwege de Omgevingswet komen er ook geluidproductieplafonds (GPP's) voor bepaalde lokale spoorwegen. De provincies besluiten waar nieuwe GPP's gelden.
Voor lokaal spoor zonder GPP leggen gemeentes een ‘basisgeluidemissie’ vast in hun omgevingsplan. Ook trambanen vallen onder lokaal spoor. De gemeente besluit bij welk geluidniveau ze maatregelen nemen. Vraag bij je gemeente wat dat betekent voor jouw buurt.
Gemeenten en provincies hebben tot eind 2031 de tijd om de nieuwe regels uit de Omgevingswet in te voeren. In de tussentijd gelden voor bepaalde gevallen nog eerdere regels. Dat heet het Overgangsrecht.
Zelf geluid meten in America
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) deed samen met bewoners onderzoek naar treingeluid en hinder in het dorp America (Noord-Limburg). De inwoners ervaren steeds meer hinder van het spoor. Ze herkenden zich niet in de landelijke kaarten met de berekende geluidniveaus. Bijvoorbeeld omdat geluidpieken en het aantal treinen daarin niet genoeg zijn terug te zien.
Met 18 geluidmeters gingen de bewoners aan de slag. De metingen waren real-time te volgen op het dataportaal Samen meten. Treinen veroorzaakten geluidpieken waar inwoners acute ernstige hinder van hadden.
Een inwoner zei na afloop: “Weet je wat ik de grootste meerwaarde van dit onderzoek vind? Dat we zelf kunnen kijken hoe erg de herrie was.” Kijk zelf ook mee: in de video hiernaast zie je hoeveel geluid een trein maakt als deze door het dorp rijdt.
Bekijk de video
In deze video zie je hoeveel geluid een trein maakt als hij door het dorp America rijdt.
Op de kaart zie je een plattegrond van het dorp, waar de spoorlijn doorheen loopt. Met bolletjes is aangegeven waar inwoners zelf geluid meten. Het gaat om 15 meetpunten waarvan de meeste vlak langs het spoor liggen. Hoe groter het bolletje, hoe meer geluid daar is. Ook de kleur zegt wat over het geluidsniveau: grijs is beneden 30 decibel, groen is tussen 30 en 40 decibel, oranje is tussen 40 en 50 decibel, rood is tussen 60 en 70 decibel en roze is meer dan 70 decibel. Naast elk bolletje staat het geluidsniveau in decibel gemiddeld over 10 seconden.
Ongeveer eens per seconde veranderen de gemeten geluidsniveaus van de bolletjes.
De metingen zijn gedaan op 22 februari 2023 om 23.30 uur. De kaart toont metingen gedurende 2 minuten en 30 seconden.
* In het begin geven de bolletjes aan dat het geluidsniveau tussen de 30 tot 35 decibel is op de meetpunten. Dat is ongeveer evenveel geluid als wanneer iemand fluistert. Deze niveaus schommelen licht.
* Na 9 seconden worden de bolletjes in het midden van het dorp plotseling groter en oranje of rood. Op die plekken wordt er rond 70 decibel gemeten. Het geluid komt van de bellen die waarschuwen voor een naderende trein op de spoorwegovergang.
* Na 11 seconden zien we rechts een ander bolletje oplichten tot 65dB: de trein rijdt het dorp in.
* Na 12 seconden is het aantal dB in het bolletje weer afgenomen, omdat de trein voorbij dat punt is gereden. Dan lichten in het midden van de kaart meer bolletjes op. 5 meetlocaties meten meer dan 70 decibel en op ‚‚n plek dicht langs het spoor wordt 78 decibel gemeten.
* Na 15 seconden zijn de geluidsniveaus op de meetpunten bij het midden van de spoorlijn weer afgenomen, tot 30 en 35 decibel. Nu licht links een meetpunt paars op ? er wordt 76 decibel gemeten.
* Na 17 seconden heeft de trein het dorp verlaten en nemen de geluidniveaus weer af tot 30 tot 35 decibel.
Kijk ook eens bij
Stiltegebieden & stadsgeluid
In stiltegebieden wordt de rust bewaard en stadsgeluid wordt aangenamer met soundscaping.
Windturbines
Nu we overschakelen op duurzame energie, zie je steeds meer windturbines. De motor en wieken maken geluid dat tot hinder kan leiden.